Wmurowano kamień węgielny pod Archiwum Narodowe w Krakowie

W ramach projektu zostanie wybudowana najnowocześniejsza w Polsce pracownia konserwacji materiałów archiwalnych, a w ciągu najbliższych 25 lat do gmachu trafi co najmniej 36 km akt z instytucji działających na terenie Krakowa i województwa małopolskiego.

Nowa siedziba archiwum będzie mieścić się przy ul. Rakowickiej 22. Działka, na której powstaje, została przekazana dyrekcji przez Agencję Mienia Wojskowego. Na powierzchni użytkowej 14.059,33 mkw. zaprojektowano dwa segmenty – biurowy i magazynowy, których parametry w pełni dostosowano do przechowywania najcenniejszych zasobów archiwalnych w kraju. Będzie to największe Archiwum Narodowe w Polsce.

Skanska właśnie zakończyła roboty żelbetowe. Przy ich realizacji zużyto 1140 ton stali oraz ok. 8500 m sześć. betonu. Oddanie inwestycji do użytku zaplanowano na koniec roku 2019.

Nowatorskie rozwiązania

– Krakowskie archiwum jako jedyne w Polsce uchroniło się przed większymi zniszczeniami w okresie II wojny światowej, a przechowywane zbiory stanowią obecnie jedno z najcenniejszych dóbr narodowych – mówi Dariusz Gruszka, Menadżer Projektu, Skanska S.A. – Aby zapewnić właściwe warunki przechowywania zasobów, podczas realizacji każde rozwiązanie materiałowe jest weryfikowane przez przedstawicieli Archiwum pod kątem ewentualnego szkodliwego wpływu na archiwalia, a w szczególności ograniczenia możliwości rozwoju różnego rodzaju drobnoustrojów i bakterii. Z tego powodu niektóre materiały, powszechnie stosowane w innych budynkach użyteczności publicznej, w przypadku Archiwum Narodowego były wykluczone. W obiekcie została zaprojektowana zaawansowana instalacja wentylacji, której zadaniem jest utrzymanie stałej, określonej temperatury i paramentów wilgotności. Poza tym, zgodnie z projektem, budynek będzie pasywny.

Grubość izolacji na ścianach wynosi od 20 cm w części biurowej do 30 cm w części magazynowej. W segmencie magazynowym zrezygnowano z grzejników i klimatyzacji. Temperatura będzie utrzymywana dzięki odpowiednio zaizolowanym ścianom i stropom oraz instalacji wentylacji. Ciekawostką jest to, że budynek nie posiada żadnego zewnętrznego źródła ciepła, a zapotrzebowanie na ciepło będzie realizowane w ramach zastosowanych rozwiązań technicznych. W tym celu Skanska wykonała 25 sond gruntowych o długości 100 m każda. Dodatkowo, w 114 palach została umieszczona instalacja do pozyskiwania energii z gruntu. Są to tzw. pale aktywne. Z kolei na dachu zamontowanych zostanie 156 modułów fotowoltaicznych. Wszystkie zastosowane technologie mają na celu maksymalne obniżenie kosztów eksploatacji Archiwum.

W segmencie magazynowym szczególnie ważne są instalacje, w których na co dzień może znajdować się woda i które w przypadku awarii stanowiłyby ryzyko zalania zbiorów. Tymczasem w nowej siedzibie w części, w której przechowywane są archiwalia, instalację ograniczono do niezbędnego minimum. Nowatorskie rozwiązania zaplanowano także przy projektowaniu instalacji pożarowej. Zastosowano metodę z suchymi tryskaczami mgłowymi z tzw. systemem „pre-action”, w którym napełnienie się instalacji wodą następuje wyłącznie w momencie wykrycia pożaru przez instalację sygnalizacji pożaru. Natomiast samo gaszenie rozpoczyna się po wytworzeniu odpowiednio wysokiej temperatury, która powoduje pęknięcie ampułki w główce tryskacza mgłowego nad miejscem wykrycia pożaru. Pozwala to m.in. uniknąć uruchomienia instalacji w przypadku fałszywego alarmu, jak również daje czas obsłudze budynku na reakcję i odwołanie alarmu lub ewentualną możliwość ugaszenia źródła ognia, przed załączeniem się instalacji mgły wodnej, w przypadku małego pożaru. Wszystko to w celu zapewnienia najwyższego poziomu ochrony dla niezwykle cennych zbiorów.

Interesujące znalezisko

W zakres realizowanego przez Skanska zadania wchodzi też odbudowa i odrestaurowanie dwóch budynków historycznych należących kiedyś do Twierdzy Kraków i będących w przeszłości częścią zespołu magazynów artyleryjskich. Prace te są wykonywane zgodnie z programem prac konserwatorskich pod ścisłym nadzorem Konserwatora Zabytków.

W trakcie prowadzenia prac ziemnych na terenie inwestycji została odkryta studnia z cembrowiny ceglanej z kamiennym kolistym kołnierzem. Prawdopodobnie stanowiła ona źródło wody dla parowozów, a jej historia związana jest z bocznicą kolejową wykonaną do magazynów artyleryjskich w kompleksie koszarowo-warsztatowym funkcjonującym na tym terenie w latach 1884-1892. W związku z tym, że studnia znajduje się na terenach zielonych, zdecydowano o jej zachowaniu i odrestaurowaniu.

Głównym inwestorem budowy jest Archiwum Narodowe w Krakowie, za projekt gmachu odpowiada Pracownia Konserwacji Zabytków „Arkona” Sp. z o.o., natomiast generalnym wykonawcą robót jest Skanska S.A. Koszt inwestycji szacowany jest na 123 mln zł. Wydatki są finansowane z budżetu państwa, w części dysponowanej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Autor: Agnieszka Kania, Skanska S.A.