XVII-wieczne mosty przez środkowo-dolną Wisłę w świetle ikonografii, kartografii i źródeł pisanych

Książka Marka Mistewicza charakteryzuje mosty przez środkowo-dolną Wisłę, w jej delcie oraz w widłach Wisły i Sanu, użytkowane w XVII wieku. Omówiono w niej licznie zachowane źródła kartograficzne i ikonograficzne, miedzioryty i rysunki z epoki oraz relacje pisane, a także traktaty architektoniczne i dzieła teoretyczne architectura militaris dotyczące dróg i mostów. Na podstawie znakomitego zbioru źródeł dokonano szczegółowej analizy XVII-wiecznych konstrukcji mostów i rozwiązań technicznych stosowanych przy ich modernizacji. Zidentyfikowano 15 mostów stałych na drewnianych podporach i 25 mostów pływających zbudowanych blisko miast i fortec, w szczególności podczas wojen Polski ze Szwecją.

Istotna część książki dotyczy drewnianych konstrukcji mostów przez Wisłę w Warszawie i w Toruniu, a także mostów Gdańska i Elbląga. Analiza źródeł pozwoliła na odkrycie w konstrukcji mostu w Toruniu wieszarowo-zastrzałowego przęsła wielkiej, prawie 55-metrowej rozpiętości, najdłuższego przęsła XVII-wiecznej Europy, które pomierzył, opisał i narysował słynny angielski podróżnik Peter Mundy. Odnaleziono również pierwszą mapę Królestwa Polskiego pokazującą sieć drogową, opublikowaną w 1696 r. przez Samuela von Pufendorfa w Norymberdze, której szkic w ołówku i kolejny rysunek w tuszu wykonał Erik Jönsson Dahlbergh podczas potopu szwedzkiego (1655–1660). Na podstawie mało znanych źródeł pisanych omówiono pierwszy zapewne w Europie most pontonowy, którego schemat narysowany w 1636 r. w dziele znanego polskiego architekta i artylerzysty Andrzeja dell’Aquy został twórczo rozwinięty i skonstruowany w latach 1646–1649 przez gen. Krzysztofa Arciszewskiego. Wspomniany most pontonowy mógł zostać zastosowany w 1657 r. przez armię szwedzką do przeprawy przez Wisłę w Zakroczymiu. Z przedstawionych analiz wynika, że w XVII-wiecznej Polsce budowano mosty, stosując najnowocześniejsze wówczas technologie.

Jest to pierwsze opracowanie zawierające 169 dawnych ilustracji, map i dokumentów związanych z drogami i mostami oraz ich interpretację opartą na wiedzy współczesnego inżyniera.

Książka jest publikacją rozprawy doktorskiej opracowanej przez autora pod kierunkiem prof. Danuty Kłosek-Kozłowskiej, obronionej w październiku 2012 r. na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Znalazły w niej również odzwierciedlenie niezwykle cenne uwagi recenzentów rozprawy: prof. Jadwigi Roguskiej z Wydziału Architektury PW i prof. Henryka Zobla, dziekana Wydziału Inżynierii Lądowej PW.

Autor: Marek Mistewicz

Wydawnictwo: IBDiM. Branżowy Ośrodek Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej Drogownictwa