Rosnące wymogi środowiskowe coraz większym wyzwaniem dla firm

Rosnące wymogi środowiskowe i nowe regulacje

W ostatnich latach przedsiębiorcy muszą mierzyć się z coraz bardziej złożonymi wymogami środowiskowymi. Nowe przepisy unijne i krajowe wprowadzają liczne obowiązki dotyczące zarówno produktów, jak i procesów produkcyjnych. Wśród kluczowych regulacji znajdują się m.in. dyrektywa SUP ograniczająca stosowanie jednorazowych tworzyw sztucznych, rozporządzenie EUDR w sprawie produktów wolnych od wylesiania, mechanizm CBAM wyrównujący koszty emisji między towarami unijnymi i importowanymi oraz system kaucyjny i rozszerzona odpowiedzialność producenta (ROP).

– Wymogi środowiskowe są ogromnym wyzwaniem dla przedsiębiorców. To zarówno kwestia legislacji, jak i wewnętrznej organizacji procesów. W wielu firmach obowiązki środowiskowe wciąż nie mają wyznaczonego właściciela, co utrudnia koordynację i rozliczenia – mówi Piotr Grodkiewicz, dyrektor Działu Recyklingu i Zrównoważonego Rozwoju w Eko Cykl.

Koszty i złożoność systemu sprawozdawczości

Brak jednoznacznego nadzoru nad procesami środowiskowymi sprawia, że wiele firm ma trudności z wypełnianiem obowiązków sprawozdawczych. Złożoność przepisów powoduje, że przedsiębiorcy często nie wiedzą, jakie opłaty i raporty muszą przygotować.

– Butelka PET jest dziś objęta nawet pięcioma różnymi obowiązkami środowiskowymi, podczas gdy jeszcze kilka lat temu był tylko jeden. W takiej sytuacji niezbędne staje się wsparcie zewnętrznych doradców, którzy pomogą firmom prawidłowo wdrożyć przepisy i zoptymalizować koszty – dodaje Grodkiewicz.

Ekspert podkreśla, że rosnące koszty związane z ochroną środowiska mogą stać się zarówno przewagą, jak i zagrożeniem konkurencyjnym. Firmy, które uporządkują procesy i racjonalnie wdrożą przepisy, zyskają stabilną pozycję na rynku.

Opłaty środowiskowe i obowiązki rozliczeniowe

Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, przedsiębiorstwa korzystające ze środowiska zobowiązane są do uiszczania tzw. opłaty środowiskowej. Stawki są corocznie aktualizowane przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. W 2025 roku górna jednostkowa stawka za gazy i pyły wprowadzane do powietrza wzrosła do 570,62 zł za kilogram, wobec 512,23 zł w roku poprzednim.

Analogicznie rosną opłaty m.in. za składowanie odpadów. Wykaz o korzystaniu ze środowiska oraz należne opłaty należy składać do 31 marca za rok poprzedni. Przewidziano jednak uproszczenia – najmniejsi emitenci, których roczne należności nie przekraczają 800 zł, są zwolnieni z ich uiszczania, a przy kwotach poniżej 100 zł nie muszą nawet składać wykazu.

Od 2019 roku dane o emisjach raportowane są do krajowej bazy KOBiZE, co ułatwia weryfikację sprawozdań i kontrolę nad przestrzeganiem przepisów.

System opłat jako źródło finansowania ekologicznych inwestycji

– Korzystanie ze środowiska to nie tylko pobór zasobów, lecz także emisje do powietrza. Każdy, kto przekracza określony poziom emisji, musi złożyć sprawozdanie i uiścić opłatę. Przedsiębiorca, który terminowo realizuje zobowiązania, może uzyskać umorzenie odsetek pod warunkiem, że środki przeznaczy na dalsze inwestycje ekologiczne – wyjaśnia Tomasz Chruszczow, specjalista ds. zarządzania emisjami w firmie Eko Cykl.

System opłat środowiskowych, funkcjonujący w Polsce od 1989 roku, zasila Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Z tych środków finansowane są inwestycje w modernizację ciepłowni, rozwój odnawialnych źródeł energii, poprawę jakości powietrza czy gospodarkę wodno-ściekową.

Wsparcie finansowe dla przedsiębiorców

Fundusze środowiskowe oferują przedsiębiorcom preferencyjne pożyczki i dotacje na inwestycje ograniczające wpływ na środowisko.

– Środki z funduszy są dobrze wykorzystywane – trafiają nie tylko do samorządów, ale również do przedsiębiorców, którzy mogą dzięki nim finansować nowoczesne technologie i zmniejszać emisje. Pośrednio wpływają też na poprawę usług publicznych, takich jak zaopatrzenie w wodę, odbiór ścieków czy efektywne ogrzewanie budynków – zaznacza Chruszczow.

W 2024 roku NFOŚiGW wypłacił beneficjentom 13,5 mld zł dofinansowania na projekty związane m.in. z poprawą efektywności energetycznej, jakością powietrza, elektromobilnością oraz adaptacją do zmian klimatu. Na rok 2025 planowane jest zwiększenie tej kwoty do nawet 25 mld zł, uwzględniając środki zewnętrzne.