GDDKiA: Waloryzacja działa obiektywnie

 

Waloryzacja i tendencje cenowe na rynku

Od kilku już miesięcy, analizując wskaźniki Głównego Urzędu Statystycznego oraz dane rynkowe, można zaobserwować spadkowy trend cen paliw, asfaltu i stali. To tylko pokazuje, że nowy mechanizm waloryzacji stosowny obecnie w kontraktach GDDKiA działa prawidłowo, reagując równie dynamicznie na zmiany cen na rynku.

W ciągu pierwszych miesięcy 2020 roku ceny paliw spadły o ok. 30%, a asfaltów drogowych średnio o ok. 15%. W 2020 roku również wskaźniki waloryzacyjne dla nawierzchni bitumicznej i betonu spadły odpowiednio o 0,6530 i o 0,7293 w stosunku do grudnia 2019 r. To prawidłowa reakcja mechanizmu waloryzacji na spadające od stycznia ceny asfaltów i paliwa (ta ostatnia ma duży wpływ m.in. na bezpośrednie ceny materiałów i ich transportu, a także pracę sprzętu budowlanego) przy jednocześnie stałym poziomie lub relatywnie niskim wzroście cen pozostałych czynników cenotwórczych.

Nowy system waloryzacji bierze pod uwagę szereg kluczowych dla robót drogowych wskaźników publikowanych przez GUS i na ich podstawie wyliczany jest wskaźnik korygujący cenę. Porównując linie zmian wskaźników publikowanych przez GUS na powyższych wykresach z danymi rynkowymi wskazanymi na początku np. dla paliw i stali, zauważyć należy zbieżny przebieg krzywych zmian cen, co świadczy o prawidłowości przyjętych do waloryzacji wskaźników.

Od stycznia 2019 do grudnia 2019 r., w oparciu o dostępne dane opublikowane przez GUS, wskaźnik korygujący ceny dla nawierzchni bitumicznej wyniósł 102,4093, natomiast dla nawierzchni betonowej 102,4868. Biorąc pod uwagę rynkowe ceny i dane GUS w 2019 roku, charakteryzujące się wzrostami i spadkami zależnie od okresu roku, należy uznać, że wyliczone w oparciu o nowy mechanizm waloryzacyjny wskaźniki, oddają realny obraz zmian cen na rynku.

Podsumowując analizę danych rynkowych i wskaźników GUS, zarówno w roku 2019 jak i początku roku 2020, można stwierdzić, że nowy mechanizm waloryzacji prawidłowo oddaje zmiany cen na rynku robót drogowych, odpowiednio reagując zarówno na ich wzrosty, jak i spadki.

Funkcjonowanie nowych zasad mogliśmy już zweryfikować przy rozliczaniu m.in. płatności za prace zabezpieczające na budowie autostrady A1 pomiędzy węzłami Częstochowa Północ i Częstochowa Blachownia.

Obecnie limit waloryzacyjny wynosi (+/-) 5, co oznacza, że maksymalna dopłata bądź korekta nie wyniesie więcej niż 5 proc. od wartości Zaakceptowanej Kwoty Kontraktowej w umowie z wykonawcą. W przypadku kontraktów realizowanych w trybie „Projektu i buduj” waloryzacja w praktyce będzie stosowana miesięcznie począwszy od miesiąca, za który zostało wystawione pierwsze Przejściowe Świadectwo Płatności za wykonane roboty budowlane.

Uzasadniona waloryzacja tak. „Dosypywanie” za błędy nie!

Naszym fundamentalnym celem jest sprawna realizacja inwestycji. Właśnie dlatego stawiamy na decyzyjność i otwartość oraz zdolność do rozwiązywania problemów. Rozmawiamy z każdym wykonawcą już na etapie przetargu, kiedy pojawiają się ewentualne wątpliwości i zadawane są pytania. Wszystko po to, aby wykonawcy dobrze skalkulowali swoje oferty, właściwie oszacowali zadanie, którego realizacji świadomie się podejmują. To sprawiedliwe podejście, ale musi być też konsekwentne. Dlatego nie możemy automatycznie i bezpodstawnie dopłacać do kontraktów. To nie byłoby fair wobec oferentów, którzy złożyli nieco wyższe oferty w przetargu. Przegrali, a zamawiający później w trakcie realizacji tego kontraktu miałby dopłacić wykonawcy, który złożył niższą ofertę? To byłoby niewłaściwe i nieprofesjonalne. Strona publiczna, a pośrednio inny wykonawcy, nie mogą ponosić kosztów, np. za źle oszacowane ryzyko, błędnie skalkulowane ceny materiałów czy potrzeby sprzętowe i kadrowe niezbędne do terminowej realizacji kontraktu.

Odpowiadając na głosy branży i faktyczne tempo wzrostu cen robót budowlanych, przygotowaliśmy nowe zasady waloryzacji. Po kilkumiesięcznej współpracy administracji publicznej z branżą budowlaną wprowadziliśmy te zasady w życie.

Tylko dzięki zastosowaniu nowej waloryzacji, czyli jasno określonym zasadom, możliwa jest dynamiczna reakcja na zmiany cen rynkowych elementów wpływających na ostateczny bilans kontraktu.

Ryzyko… pół na pół

Przewidywalne i dające się skalkulować ryzyko, równa się stabilizacja. Jednym z głównych założeń nowych zasad waloryzacyjnych jest to, że jedną połowę ryzyka związanego ze wzrostem kosztów realizacji kontraktów przejmują wykonawcy, a drugą połowę zamawiający (GDDKiA). Przyjęto, że 50% wartości kontraktu podlega waloryzacji. Takie podejście ma zapobiec sytuacji niekontrolowanego i nieograniczonego wzrostu kosztów inwestycji drogowych.

Nowa waloryzacja od stycznia 2019 – przypominamy

Nowe zasady dotyczą umów zawartych po 21 stycznia 2019 r. Stosowane są przy comiesięcznych rozliczeniach z wykonawcami i podwykonawcami. Dzielą ryzyka po połowie pomiędzy wykonawcę i zamawiającego, czyli waloryzacji podlega 50 proc. wartości płatności za kontrakt. Zastrzegliśmy jednak, że wprowadzone do kontraktu zmiany nie podlegają waloryzacji, gdyż wyceniane są według cen bieżących. Ustalono, że limit waloryzacji wynosi +/- 5 proc. zaakceptowanej kwoty kontraktowej.

W skład „koszyka waloryzacyjnego”, składającego się z głównych elementów cenotwórczych wpływających na ostateczny bilans kosztowy kontraktu, wchodzą ceny: paliwa, cementu, asfaltu, stali, kruszywa oraz średnie wynagrodzenia pracowników branży (wszystkie z ustalonymi stałymi wagami). Dodatkowo pod uwagę brany jest indeks zmiany cen towarów i usług konsumpcyjnych – wskaźnik inflacyjny (CPI), który odzwierciedla pozostałe elementy cenotwórcze, które nie zostały wyodrębnione w „koszyku” (np. produkty spożywcze, usługi edukacyjne, usługi hotelowe).

Dla kogo ważna?

Nowe zasady obejmują zarówno generalnych wykonawców, jak również podwykonawców wykonujących roboty budowlane i stanowią narzędzie ochrony tych drugich. Wprowadzone zmiany dotyczą umów zawartych zarówno pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą, jak również pomiędzy podwykonawcą a dalszymi podwykonawcami.

„Kalkulator” pomoże wyliczyć

Współpraca GDDKiA oraz Głównego Urzędu Statystycznego od końca 2018 roku zaowocowała stworzeniem nowego narzędzia pomagającego w wyliczeniach waloryzacji kosztów kontraktów.

Aplikacja „Kalkulator” jest mechanizmem (wzorem) waloryzacyjnym do obliczenia realnych zmian kosztów na rynku w określonym czasie dla kontraktów infrastrukturalnych w Polsce. Wskaźniki cen dotyczące tych elementów są obliczane i publikowane przez GUS. W praktyce należy wejść w odpowiednią zakładkę, wybrać właściwy kalkulator (jest ich kilka), podać okres początkowy i ten dla którego liczymy waloryzację, podać kwotę z przejściowego świadectwa płatności (PŚP) do waloryzacji i resztę kalkulator oblicza już sam, podając gotową kwotę.

Źródło: GDDKiA