Hotel Forum w Krakowie zostanie wpisany do rejestru zabytków

Brutalistyczna ikona architektury PRL

Hotel Forum, zlokalizowany w zakolu Wisły przy ulicy Konopnickiej w Krakowie, powstawał etapami od 1978 do 1989 roku jako prestiżowa inwestycja Orbisu. Zaprojektowany przez Janusza Ingardena i Krzysztofa Leńczowskiego, stanowi jeden z najbardziej charakterystycznych przykładów brutalizmu w Polsce. Jego forma – wydłużona, zawieszona nad ziemią bryła oparta na potężnych żelbetowych podporach – od początku przyciągała uwagę odważnym językiem architektonicznym.

W momencie otwarcia, w 1989 roku, Forum oferowało 278 pokoi, nowoczesne zaplecze konferencyjne i gastronomiczne oraz unikalne widoki na Wawel i Skałkę. Mimo wysokiego standardu, obiekt został zamknięty już w 2002 roku decyzją nadzoru budowlanego. Od tego czasu pełnił głównie funkcje komercyjne – jako przestrzeń reklamowa lub sezonowe miejsce wydarzeń.

Zapowiedź ochrony i opinie ekspertów

Jak poinformowała Katarzyna Urbańska, decyzja o objęciu Forum ochroną konserwatorską oparta jest na analizie materiałów i pozytywnej ekspertyzie Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Ochrona ma dotyczyć przede wszystkim zewnętrznej formy architektonicznej: układu bryły, konstrukcji i elewacji. Celem jest przywrócenie budynkowi pierwotnego wyglądu, z oczyszczeniem go z przypadkowych dobudówek i zniekształceń.

Konserwatorka zaznaczyła, że wpis nie oznacza przywrócenia funkcji hotelowej ani zakończenia działalności komercyjnej w budynku. Każda nowa inwestycja czy ingerencja architektoniczna będzie jednak wymagała uzgodnienia z urzędem konserwatorskim.

Właściciel podważa zasadność

Właściciel obiektu – Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Amathus – zgłosił wniosek o sporządzenie dodatkowej ekspertyzy, mającej określić wpływ ochrony konserwatorskiej na możliwość dalszego użytkowania budynku. Według informacji udzielonych przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie, dokumentacja została już pozytywnie zaopiniowana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Monika Bogdanowska, była małopolska konserwator zabytków, odniosła się do tej sytuacji krytycznie: – Nie mam wątpliwości, że przez lata celem właściciela było jedynie komercyjne wykorzystywanie działki. Hotel pełnił rolę nośnika reklam i nie był utrzymywany w należytym stanie technicznym – zaznaczyła w rozmowie z portalem „Kraków dla Was”.

Dziedzictwo a gust

Spór wokół Forum wykracza poza architekturę – to również debata o współczesnym rozumieniu dziedzictwa. Zdaniem Bogdanowskiej, nie chodzi o estetyczne preferencje, lecz o trwałe wartości kulturowe: – Z punktu widzenia instytucji odpowiedzialnych za dziedzictwo, gusta estetyczne nie są decydujące. Kluczowe jest, czy obiekt niesie wartości historyczne, naukowe i artystyczne, które należy chronić – mówi.

Była konserwatorka przypomina, że podobne kontrowersje towarzyszyły wcześniej wielu obiektom, które dziś uchodzą za kluczowe elementy krajobrazu miejskiego, m.in. Domowi Handlowemu „Feniks” czy Sukiennicom.

Architektura kontra chaos przestrzenny

Eksperci zwracają również uwagę na otoczenie budynku – przekształcone w przestrzeń tymczasowych atrakcji, reklam i instalacji o charakterze rozrywkowym. Bogdanowska nie pozostawia złudzeń: – Problemem nie jest sam hotel, ale to, co się wokół niego dzieje. Miejsce to stało się wizytówką chaosu przestrzennego w jednym z najcenniejszych punktów Krakowa.

W jej ocenie, przez lata zabrakło wizji zagospodarowania tej części miasta, a doraźne decyzje doprowadziły do estetycznej degradacji reprezentacyjnego odcinka bulwarów wiślanych.

Potencjał do wykorzystania

Ewentualny wpis do rejestru zabytków nie blokuje modernizacji ani nowej funkcji Forum, ale wymusza respektowanie wartości historycznych i przestrzennych obiektu. Dla środowisk konserwatorskich to szansa na zachowanie rzadkiego przykładu polskiego brutalizmu, a dla właściciela – okazja do rewitalizacji w duchu poszanowania dziedzictwa. Niezależnie od ocen, obiekt pozostaje wyjątkowym świadectwem epoki.