XXI TKZ – wyzwania w hydrotechnice

Współorganizatorami konferencji byli kluczowi partnerzy branżowi i naukowi, w tym Centrum Technicznej Kontroli Zapór w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowym Instytucie Badawczym (IMGW-PIB), Instytut Badań Stosowanych Politechniki Warszawskiej Sp. z o.o., Polski Komitet Wielkich Zapór POLCOLD oraz Sekcja Konstrukcji Hydrotechnicznych Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej Polskiej Akademii Nauk (KILiW PAN). Konferencja została objęta patronatem Ministra Infrastruktury, Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego, Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej Polskiej Akademii Nauk oraz Dziekana Wydziału Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej. Komitetowi Naukowemu współprzewodniczyli prof. dr hab. inż. Zbigniew Kledyński i dr hab. inż. Jan Winter, prof. PW.

Konferencja TKZ, mająca ponad 40 lat tradycji, po raz kolejny przyjęła formułę hybrydową, gromadząc 209 uczestników z 20 krajów, w tym 149 osób stacjonarnie. Międzynarodowy charakter wydarzenia został podkreślony przez udział gości zagranicznych – 48 stacjonarnych i 12 online, m.in. z Czech, Japonii, Malezji, Kanady, Kazachstanu, Słowacji, Szwajcarii, Włoch i Ukrainy. Podczas obrad zaprezentowano 38 referatów (z 47 zgłoszonych), z czego autorami aż 32 byli goście zagraniczni. Tak duża liczba wystąpień dowiodła rosnącego znaczenia konferencji TKZ jako platformy wymiany wiedzy i doświadczeń hydrotechników z Polski i ze świata. W trakcie konferencji odbyła się także specjalna sesja poświęcona 90-leciu czasopisma „Gospodarka Wodna”.

Tematyka TKZ 2025 objęła szerokie spektrum problemów, koncentrując się na modernizacji i bezpieczeństwie zapór i zbiorników w świetle współczesnych wyzwań. W kontekście polskiej hydrotechniki kluczowe znaczenie miały zagadnienia związane z transformacją energetyczną oraz adaptacją obiektów do ekstremalnych zjawisk hydrologicznych. Konieczność profesjonalnego zarządzania wielofunkcyjnymi obiektami wodnymi staje się coraz pilniejszym zadaniem w obliczu zmian klimatycznych i rosnących wymagań w odniesieniu do bezpieczeństwa infrastruktury. Właśnie dlatego podczas tegorocznej konferencji wiele uwagi poświęcono nowoczesnym systemom monitoringu i zarządzania budowlami hydrotechnicznymi. Dyskutowane rozwiązania wyraźnie wykraczały poza tradycyjne metody pomiarowe, koncentrując się na transformacji cyfrowej i integrowaniu danych w czasie rzeczywistym. Jednym z kluczowych tematów były cyfrowe bliźniaki (digital twins), jakimi są wirtualne modele obiektów hydrotechnicznych, pozwalające na symulację rzeczywistych warunków pracy zapór, jazów i elektrowni wodnych. To zaawansowane narzędzie, integrujące dane z systemów monitorowania bezpieczeństwa z wynikami modelowania numerycznego, otwiera zupełnie nowy rozdział w zarządzaniu krytyczną infrastrukturą wodną. Przykład wdrożenia w czeskiej zaporze Bystřička pokazał, jak cyfrowy bliźniak może wspierać podejmowanie decyzji w sytuacjach awaryjnych oraz zwiększać odporność obiektów na wpływ ekstremalnych zjawisk pogodowych.

XXI Technical Dam Control International Conference TKZ2025

Nie mniejsze zainteresowanie wzbudziły prezentacje poświęcone nowoczesnym technikom pomiarowym i geodezyjnym, stanowiącym nieodłączny element codziennej eksploatacji budowli hydrotechnicznych. Zwrócono uwagę na rosnącą rolę integracji technologii BIM (building information modeling) i CFD (computational fluid dynamics), umożliwiających tworzenie szczegółowych, trójwymiarowych modeli analizujących przepływy wody, obciążenia konstrukcyjne, wpływ modernizacji na efektywność obiektów, szczególnie w przypadku elektrowni wodnych. Dynamicznie rozwija się również wykorzystanie bezzałogowych statków powietrznych w diagnostyce i monitoringu infrastruktury. Drony wyposażone w skanery LiDAR i sensory środowiskowe służą do szybkiego pozyskiwania danych terenowych i wczesnego wykrywania niepokojących zmian w konstrukcjach zapór i obwałowań. W dobie zmian klimatycznych i obowiązywania międzynarodowych standardów, takich jak Global Industry Standard on Tailings Management (GISTM) dla obiektów poeksploatacyjnych, stały się one nieodzownym elementem systemu bezpieczeństwa technicznego.

Omawiano także problemy występujące w praktyce monitorowania obiektów, zwłaszcza małych elektrowni wodnych, gdzie brak jednolitych regulacji prawnych i złożona struktura własnościowa często utrudniają utrzymanie odpowiednio zaawansowanych i zautomatyzowanych systemów pomiarowych.

Z uwagi na coraz częstsze ekstremalne zjawiska pogodowe, a głównie powódź w 2024 r., podczas konferencji ze szczególną uwagą poruszano kwestie bezpieczeństwa powodziowego i zarządzania zasobami wodnymi. Przedstawiono przykłady inwestycji służących zwiększeniu retencji i ograniczeniu skutków wezbrań, w tym innowacyjną koncepcję budowy Zbiornika Szalejów Górny, który połączy funkcje przeciwpowodziowe z aspektami zrównoważonego zarządzania krajobrazem i energią.

Mocnym akcentem wydarzenia była także tematyka zrównoważonych materiałów i ich wpływu na środowisko, zgodnie z założeniami deklaracji ICOLD Zapory wodne a środowisko. Przedstawiono nowoczesne kierunki badań nad biopolimerami, które poprawiają właściwości mechaniczne gruntów, oferując ekologiczne alternatywy w inżynierii wodnej. Zaprezentowano możliwości zastosowania popiołów pochodzących ze spalania odpadów komunalnych w utwardzanych zaczynach do ścian szczelinowych, wskazując na potencjał gospodarki o obiegu zamkniętym w tej dziedzinie. Kolejnym przykładem takich działań były prace nad użyciem włókien odpadowych pochodzenia tekstylnego do wzmacniania nasypów. Materiały te mają duży potencjał do wykorzystania w przyszłych projektach hydrotechnicznych.

Wobec rosnącej niestabilności generowania energii z odnawialnych źródeł znaczna część dyskusji została poświęcona elektrowniom szczytowo-pompowym (ESP). W referatach opisywano budowę ESP jako najbardziej znaczącego wyzwania dla nowoczesnej hydrotechniki, zwłaszcza w Polsce, gdzie specjalne akty ustawodawcze mają wspierać ich rozwój. Inżynierowie analizowali koncepcje nowych lokalizacji i modernizację istniejących obiektów, widząc w inwestycjach hydroenergetycznych szansę na rewitalizację całej branży. Jednocześnie, analizując zagadnienie w aspekcie bezpieczeństwa, poruszono kwestię monitorowania wałów zbiorników ESP pod względem nagłych wahań poziomu wody w górnym zbiorniku.

Poruszano także tematykę związaną ze szczególnymi rodzajami ryzyka w bezpieczeństwie obiektów, takimi jak erozja wewnętrzna, analizowana z wykorzystaniem tomografii rentgenowskiej, oraz wpływ aktywnych uskoków geologicznych na osłabienie masy skalnej w dolinach rzecznych. Nie zabrakło też referatów o rozwiązaniach naturalnych (nature-based solutions – NbS), których znaczenie w kontekście ochrony przeciwpowodziowej, poprawy jakości wód opadowych, a także przeciwdziałania erozji brzegowej rośnie z roku na rok. TKZ 2025 pokazała, jak dynamicznie hydrotechnika łączy dziś naukę, technologię i środowisko, stając się jedną z kluczowych dziedzin inżynierii zrównoważonego rozwoju.

W kontekście niestabilnej sytuacji geopolitycznej uczestnicy omówili zagadnienia odbudowy i ochrony strategicznych obiektów hydrotechnicznych, wskazując na potrzebę uwzględnienia realnych zagrożeń wojennych. Za przykład posłużyło zniszczenie zbiornika wodnego Kachowka w Ukrainie.

TKZ 2025 pod hasłem Wyzwania w hydrotechnice nie tylko podsumowała aktualny stan wiedzy w branży hydrotechnicznej, ale także wyraźnie zdefiniowała jej priorytety w Polsce. Szczególnie pilna jest potrzeba rozwoju kadr hydrotechnicznych oraz strategiczne podejście do inwestycji mających na celu zwiększenie retencji wód i rozwój ESP, kluczowych dla stabilności energetycznej kraju.

Hydrotechnika w Polsce, mająca bogate tradycje, jest dziedziną żywą i rozwijającą się. W obliczu zmian klimatycznych i problemów z wodą zapotrzebowanie na specjalistów w tej dziedzinie będzie stale rosło. Konferencje Technicznej Kontroli Zapór, w tym również XXI edycja, pełnią niezmiennie funkcję kluczowej platformy wymiany wiedzy w środowisku hydrotechników i wspierania kształcenia kadry.

Organizatorzy dziękują wszystkim uczestnikom oraz Polskiej Izbie Inżynierów Budownictwa jako patronowi konferencji, a także sponsorom: MC-Bauchemie Sp. z o.o., KGHM Polska Miedź SA, Pietrucha International Sp. z o.o., Sika Poland Sp. z o.o., HZBud Sp. z o.o., Grupa NDI, Peri Polska Sp. z o.o. i Warter Polymers Sp. z o.o. Dziękujemy patronom medialnym: patronowi głównemu – wydawnictwu nbi med!a, wydawcy „Nowoczesnego Budownictwa Inżynieryjnego” i portalu inżynieryjnego NBI.com.pl, oraz czasopismom „Gospodarka Wodna”, „Energetyka Wodna” i „Inżynier Budownictwa”, za wsparcie i aktywny udział w wydarzeniu.

Zapraszamy do udziału w kolejnej edycji konferencji TKZ, która odbędzie się w 2027 r.

https://tkz.is.pw.edu.pl