Budownictwo ekologiczne – kierunek rozwoju branży

Budownictwo odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu środowiska zarówno w aspekcie fizycznym, jak i ekologicznym. Jest to sektor o dużym zużyciu surowców i energii oraz znacznym udziale w generowaniu odpadów. Wdrażanie innowacyjnych rozwiązań zmniejszających negatywny wpływ budownictwa na środowisko jest koniecznością.

Tradycyjne metody budowlane przyczyniają się do nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych, degradacji środowiska i emisji zanieczyszczeń. Budynki odpowiadają za znaczną część globalnego zużycia energii oraz emisji CO₂. Dlatego ekologiczne rozwiązania koncentrują się na ograniczaniu zużycia energii, redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz minimalizacji odpadów budowlanych. Zrównoważone budownictwo przyczynia się również do poprawy jakości życia, zapewniając zdrowsze i bardziej komfortowe warunki zamieszkania.

Według danych z 2018 r. w krajach Unii Europejskiej wytworzono ponad 834 mln t odpadów budowlanych i rozbiórkowych, a prognozy wskazują, że do 2025 r. liczba ta może wzrosnąć do 2,2 mld t rocznie. W Polsce, zgodnie z danymi GUS-u, w 2022 r. zebrano 13,4 mln t odpadów budowlanych. Wzrost ten stanowi wyzwanie dla gospodarki odpadami i ochrony środowiska.

Pomimo rosnącej popularności budownictwa ekologicznego jego wdrażanie napotyka bariery. Należą do nich brak świadomości ekologicznej, ograniczenia finansowe, niedostępność nowoczesnych technologii oraz opór wobec zmian metod budowlanych. W niektórych regionach brakuje także regulacji prawnych promujących zrównoważone praktyki. W szczególności w budownictwie mieszkaniowym, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach, aspekty ekologiczne często ustępują miejsca kosztom inwestycyjnym i brakom informacyjnym.

Aby budownictwo stało się bardziej przyjazne dla środowiska, inwestorzy powinni podejmować świadome decyzje. Kluczowe jest wybieranie lokalizacji oddalonych od obszarów cennych przyrodniczo oraz zachowanie równowagi między zabudową a zielenią, np. przez projektowanie ogrodów retencyjnych, wspierających naturalny obieg wody. Istotne jest także stosowanie materiałów posiadających certyfikaty zrównoważonej produkcji, co może przynieść korzyści finansowe w dłuższym okresie. W optymalizacji zużycia surowców pomaga technologia BIM, pozwalająca precyzyjnie określić ilość niezbędnych materiałów i ograniczyć nadprodukcję. Tego rodzaju działania to nie tylko krok w stronę ochrony środowiska, ale także inwestycja w przyszłe pokolenia.

Ekologiczny beton 

Beton stanowi podstawę nowoczesnej infrastruktury i jest ceniony za swoją trwałość oraz wszechstronność. Dzięki długowieczności konstrukcji wykonanych z jego użyciem można uznać go za materiał o potencjalnie mniejszym wpływie na środowisko w perspektywie długoterminowej.

Świadomi wyzwań ekologicznych naukowcy i inżynierowie stale udoskonalają skład betonu, aby zmniejszyć jego negatywny wpływ na środowisko. Jednym z innowacyjnych rozwiązań jest beton fotokatalityczny, który redukuje zanieczyszczenia powietrza wokół konstrukcji. Dzięki obecności fotokatalizatorów, czyli substancji aktywowanych promieniowaniem słonecznym, zachodzi proces utleniania szkodliwych związków azotu. Ponieważ reakcja ta zachodzi jedynie na powierzchni materiału, beton fotokatalityczny często ma strukturę dwuwarstwową, co zwiększa jego skuteczność. Stosowany jest głównie w budowie nawierzchni dróg i tuneli.

Polscy producenci betonu dostosowują się do unijnych regulacji środowiskowych, wprowadzając innowacyjne mieszanki o obniżonym śladzie węglowym. Takie działania przyczyniają się do redukcji emisji CO₂ i wspierają europejskie cele neutralności klimatycznej. Dzięki tym innowacjom beton zachowuje swoje wysokie właściwości konstrukcyjne, jednocześnie stając się materiałem bardziej przyjaznym dla środowiska.

Kompleks biurowy Studio w Warszawie jest dobrym przykładem zastosowania betonu o obniżonym śladzie węglowym. Technologia produkcji opiera się na precyzyjnym doborze dodatków i domieszek, a także na zmniejszeniu zapotrzebowania na energię w procesie wytwarzania. Szacuje się, że tego rodzaju beton redukuje emisję CO₂ o 46% w porównaniu z tradycyjnymi mieszankami, co stanowi istotny krok w kierunku zrównoważonego budownictwa.

Nowoczesne technologie w budownictwie – ekologia i innowacje

Warto w tym miejscu wspomnieć o stopniowym rozwoju innowacyjnej technologii druku 3D, wykorzystywanej również do produkcji elementów betonowych. Przede wszystkim taki sposób budowy znacznie redukuje ilość odpadów, co przyczynia się do ograniczenia emisji CO₂ powstającej w wyniku ich utylizacji. Co ciekawe, naukowcy z University of Virginia opracowali technologię, która umożliwia zastosowanie włókien celulozowych w mieszance betonowej. Pochodzą one z pulpy drzewnej, a więc są pozyskiwane w ekologiczny i odnawialny sposób. Taki dodatek poprawia płynność mieszanki, której odpowiedni poziom jest niezbędny do sprawnego druku 3D.

Ciekawym przykładem alternatywy dla tradycyjnego betonu jest beton konopny, znany pod nazwą hempcrete. Jego produkcja polega na mieszaniu na mokro paździerzy konopnych ze spoiwem na bazie wapna. Taki beton nie ma co prawda właściwości nośnych, natomiast cechuje się bardzo dobrą termoizolacyjnością, co sprawia, że świetnie sprawdza się jako wypełnienie ścian. Chociaż nie ma w swoim składzie cementu, określanie takiego tworzywa mianem betonu jest spowodowane obecnością spoiwa oraz stopniowym twardnieniem. Co ważne, zastosowanie takiego betonu w budownictwie nie sprzyja powstawaniu grzybów i pleśni. Z kolei w przypadku rozbiórki stwardniała mieszanka jest biodegradowalna. Czas pokaże, czy takie rozwiązanie przyjmie się w budownictwie na stałe. Budynek wykonany w tej technologii powstał jako eksperymentalny obiekt na terenie Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

W kontekście betonu i rozważań na temat jego szkodliwego wpływu na środowisko warto pamiętać jeszcze o kilku kwestiach. Przede wszystkim beton może być wykonywany z powszechnie występujących surowców, co ogranicza emisję CO₂ wynikającą z konieczności ich transportu na duże odległości. Problemem może być jedynie pozyskiwanie wody – do produkcji betonu potrzeba jej naprawdę dużo, dlatego w regionach, w których występują jej niedobory, produkcja betonu może mieć skutki oddziaływujące bezpośrednio na okoliczną ludność. Z kolei produkcja prefabrykatów betonowych odbywająca się w ściśle kontrolowanych, fabrycznych warunkach pozwala na ograniczenie powstających odpadów. Dodatkowo beton ma znakomite właściwości termoizolacyjne, dzięki czemu budynki powstałe z użyciem odpowiednich rodzajów betonu mogą stać się energooszczędne i przynieść korzyści dla środowiska w długiej perspektywie czasu.

Mówiąc o ekologicznych materiałach budowlanych, warto wspomnieć jeszcze o nowoczesnej technologii produkcji mieszanek mineralno-asfaltowych (MMA). Zwykle jest to proces wymagający dużych nakładów energii, co przekłada się na wysokie emisje CO₂ oraz znaczne koszty. Niedawno wdrożono innowacyjną technologię warm mix asphalt (WMA), czyli produkcję MMA w niższych temperaturach, co ogranicza zużycie paliwa i zmniejsza negatywny wpływ na środowisko.

Technologia WMA wykorzystuje proces spieniania asfaltu wodą, który obniża temperaturę produkcji o ok. 20 °C w porównaniu z tradycyjnymi metodami. Dzięki temu zmniejsza się zużycie energii, emisja gazów cieplarnianych, poprawie ulegają też warunki pracy na budowie. Dodatkowo asfalt w niższej temperaturze mniej się utlenia, co zwiększa trwałość nawierzchni. Wdrożenie tej technologii w Polsce wymagało kilkuletnich badań i testów. Pierwsze odcinki próbne zostały zrealizowane przez STRABAG w maju 2024 r. na budowie autostrady A2 Siedlce – Cicibór.

Korzyści wynikające z WMA obejmują większą trwałość nawierzchni, niższe zużycie paliwa, redukcję emisji CO₂, NO_x i SO_x, a także poprawę warunków pracy. Dodatkowo wdrożenie tej technologii jest opłacalne ekonomicznie, zwłaszcza w kontekście rosnących kosztów energii i regulacji środowiskowych.

Budownictwo modułowe coraz popularniejsze

Wysokie ceny mieszkań w dużych miastach, często idące w parze z ograniczoną przestronnością i niewielkim metrażem, skłoniły wielu inwestorów do poszukiwania alternatywnych rozwiązań. W odpowiedzi na te potrzeby zyskują popularność domy modułowe. Okazuje się, że budowa takiego obiektu może być kosztowo porównywalna z zakupem mieszkania, a często nawet tańsza. Co więcej, domy modułowe można wznosić z dala od miejskiego zgiełku, co stanowi dodatkową atrakcję dla osób szukających spokoju oraz dla inwestorów poszukujących nieruchomości na obrzeżach miast.

Przedsiębiorcy coraz częściej inwestują w budownictwo modułowe, oferując gotowe domy lub biura na sprzedaż lub wynajem. Budownictwo modułowe cieszy się również rosnącym zainteresowaniem w sektorze letniskowym, gdzie na obrzeżach miast powstają domki letniskowe, hotele, centra konferencyjne. Ponadto coraz częściej wykorzystywane są modułowe biura, które są szybkie do wzniesienia i łatwe do modyfikacji, co czyni je atrakcyjnym rozwiązaniem dla firm potrzebujących elastycznych przestrzeni.

Domy modułowe produkowane są z różnych materiałów, przy czym w Polsce szczególną popularnością cieszą się konstrukcje drewniane. Drewno, będące ekologicznym surowcem, stanowi naturalny wybór, a fakt, że domy modułowe powstają w fabrykach, w ściśle kontrolowanych warunkach, umożliwia minimalizację odpadów i precyzyjne dopasowanie ilości materiałów do potrzeb. Dzięki lekkiej konstrukcji na placu budowy nie są potrzebne ciężkie maszyny, co zmniejsza zużycie energii oraz ogranicza emisję CO₂, przyczyniając się do ochrony środowiska.

Kolejnym istotnym elementem domów modułowych jest sposób ogrzewania. Ze względu na ograniczoną przestrzeń inwestorzy często decydują się na rozwiązania grzewcze niewymagające budowy komina, takie jak pompy ciepła. To jedno z najefektywniejszych i najbardziej ekologicznych rozwiązań grzewczych, które nie tylko zapewnia komfort cieplny, ale również przyczynia się do redukcji emisji CO₂.

Drewno jest materiałem, który wymaga odpowiedniej ochrony przed wilgocią i ogniem. Dlatego w domach modułowych coraz częściej wdrażane są systemy smart home. Umożliwiają one zdalne zarządzanie urządzeniami domowymi, stąd użytkownicy mogą mieć pewność, że sprzęty elektryczne są wyłączone, a w przypadku wykrycia nieprawidłowości, np. zalania, system natychmiast powiadomi ich o problemie.

Domy modułowe, dzięki swojej funkcjonalności, efektywności energetycznej oraz elastyczności, stanowią odpowiedź na rosnące potrzeby współczesnych inwestorów i użytkowników. 

Plastik w budownictwie – jak mądrze z niego korzystać?

Plastik jest wszechobecny w naszym życiu i środowisku. Jednym z głównych problemów związanych z plastikiem jest jego długi czas rozkładu w środowisku naturalnym, który może wynosić nawet tysiące lat. Mimo to plastik wciąż znajduje szerokie zastosowanie w budownictwie, a jego właściwości mogą być przyjazne dla planety, gdy stosowane są odpowiednie środki ostrożności.

Przykładem jest spieniony polistyren, powszechnie znany jako styropian, który posiada doskonałe właściwości termoizolacyjne. Dzięki niemu możliwe jest zmniejszenie zapotrzebowania energetycznego budynków, co w rezultacie prowadzi do obniżenia ich śladu węglowego. Zrezygnowanie z tego materiału całkowicie byłoby praktycznie niemożliwe, ponieważ ma on wiele niezastąpionych funkcji. Zamiast całkowitej eliminacji kluczowe jest odpowiednie gospodarowanie jego zasobami. Nowoczesne technologie, takie jak BIM (building information modeling), umożliwiają precyzyjne obliczenia ułatwiającebardziej oszczędną produkcję, redukcję odpadów i optymalizację zużycia materiałów.

Innym materiałem plastikowym, który znalazł szerokie zastosowanie w budownictwie, jest poliwęglan. W postaci płyt fasadowych czy dachowych wykorzystywany jest ze względu na swoją dużą wytrzymałość i stosunkowo niską wagę. Poliwęglan jest dostępny w różnych kolorach oraz stopniach przejrzystości, co sprawia, że jego zastosowanie jest niezwykle uniwersalne. Lekka konstrukcja z płyt poliwęglanowych przekłada się na mniejsze koszty transportu oraz redukcję emisji CO₂ związanej z używanymi maszynami. Dodatkowo stosowanie tych płyt w budynkach, które wymagają dużych ilości naturalnego światła, ogranicza zapotrzebowania na sztuczne oświetlenie, co pozytywnie wpływa na efektywność energetyczną obiektów.

Jednym z najnowszych rozwiązań w zakresie wykorzystania plastiku w budownictwie jest druk 3D. W obecnych technologiach możliwe jest wydrukowanie pełnowymiarowych domów i innych obiektów budowlanych z plastiku, który co najmniej w 60% pochodzi z recyklingu. Ta innowacyjna metoda budowlana nie tylko zmniejsza zużycie surowców, ale równieżsłuży do precyzyjnego tworzenia struktur z minimalną ilością odpadów.

Plastik, mimo pewnych kontrowersji, może mieć zatem zastosowanie proekologiczne pod warunkiem odpowiedniego zarządzania jego produkcją, recyklingiem oraz procesami budowlanymi. Kluczowym wyzwaniem pozostaje znalezienie równowagi między wykorzystaniem jego właściwości a minimalizowaniem negatywnego wpływu na środowisko. Współczesne technologie i innowacyjne rozwiązania stwarzają możliwość odpowiedzialnego korzystania z plastiku, który może być zarówno funkcjonalny, jak i przyjazny dla planety.

Przegląd ciekawych realizacji budowlanych

W ostatnich latach coraz większą wagę przykłada się do projektowania i realizacji budynków, które łączą nowoczesną architekturę z troską o środowisko. Ekologiczne rozwiązania w budownictwie stają się nie tylko trendem, ale i koniecznością w dobie rosnącej świadomości ekologicznej oraz potrzeby ograniczania negatywnego wpływu sektora budowlanego na planetę. W ramach przeglądu ciekawych realizacji budowlanych, które wyróżniają się proekologicznymi rozwiązaniami, zaprezentowano obiekty wykorzystujące innowacyjne technologie, materiały o niskim wpływie na środowisko oraz zrównoważone podejście do zarządzania energią i zasobami. Takie realizacje są doskonałymi przykładami, jak budownictwo może iść w parze z dbałością o środowisko, oferując jednocześnie komfortowe i funkcjonalne przestrzenie.

Biurowiec Vibe

W kontekście ekologicznych budynków w Polsce warto zwrócić szczególną uwagę na biurowiec Vibe w Warszawie, który otrzymał certyfikat BREEAM na najwyższym poziomie. BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method) to jeden z najstarszych i najbardziej prestiżowych systemów oceny ekologicznej budynków na świecie. Certyfikat ten ocenia wpływ budynków na środowisko, efektywność energetyczną oraz komfort użytkowników, uwzględniając takie aspekty, jak zużycie wody, zastosowane materiały budowlane czy zarządzanie odpadami.

System certyfikacji BREEAM oparty jest na punktowej ocenie, która umożliwia uzyskanie jednego z pięciu poziomów certyfikacji – od pass do outstanding. Tego rodzaju certyfikaty są coraz częściej wymagane w nowoczesnym budownictwie komercyjnym i mieszkaniowym, ponieważ nie tylko podnoszą wartość nieruchomości, ale także przyczyniają się do obniżenia kosztów eksploatacyjnych.

Biurowiec Vibe zyskał wyróżnienie BREEAM outstanding m.in. dzięki wykorzystaniu czystej energii, pochodzącej w 100% z paneli fotowoltaicznych. Ponadto w budynku zainstalowany zostanie system zarządzania energią – Building Energy Management System (BEMS), który umożliwi optymalizację zużycia energii, przyczyniając się tym samym do oszczędności i większej efektywności energetycznej. Dzięki tym innowacyjnym rozwiązaniom Vibe staje się przykładem nowoczesnego, ekologicznego biurowca, który spełnia najwyższe standardy zrównoważonego budownictwa.

Osiedle domów drukowanych w 3D w Georgetown

Upowszechnienie technologii druku 3D w budownictwie staje się coraz bardziej widoczne także w wieloobiektowych projektach. W Georgetown w Teksasie powstaje pierwsze osiedle składające się ze 100 domów, które zostały wydrukowane przy użyciu tej innowacyjnej technologii. Drukowanie jednopiętrowego domu o powierzchni ok. 146 m² zajmuje zaledwie trzy tygodnie, a cały proces wymaga jedynie jednej ekipy budowlanej oraz robota, co znacząco minimalizuje marnotrawstwo materiałów. Choć projekt ten jest obecnie eksperymentalny, jego twórcy zapowiadają dalszy rozwój inicjatywy, poszerzenie katalogu projektów oraz wdrożenie sztucznej inteligencji do zarządzania budową, co może zrewolucjonizować cały proces budowlany.

Pierwszy drewniany biurowiec w Warszawie

W przypadku budownictwa drewnianego okazuje się, że możliwa jest nie tylko budowa domów modułowych czy jednorodzinnych, ale także obiektów komercyjnych, w tym biurowców. W Polsce pierwszy tego typu biurowiec Poleczki Park powstaje w Warszawie, a szacuje się, że wykorzystanie ok. 1500 m³ drewna pozwoli zredukować aż 1500 t CO₂. Budowa obiektu ma rozpocząć się w 2025 r., a projekt ten spełnia założenia zrównoważonego rozwoju branży budowlanej.

Ekologiczne osiedle TBS w Katowicach 

W kontekście ekologicznego budownictwa warto wspomnieć o kompleksie mieszkalnym budynków TBS w Katowicach, który ma szansę stać się pionierskim projektem w skali kraju. Budynki zarządzane przez TBS-y często kojarzone są z mało atrakcyjnymi realizacjami niskokosztowymi. Tymczasem osiedle przy ul. Kosmicznej zaprojektowane zostało z myślą o innowacyjności ekologicznej. Ogrzewane pompami ciepła, zasilane częściowo energią z ogniw fotowoltaicznych budynki (jako pierwsze w Polsce w kategorii budownictwa wielorodzinnego) mają szansę wpisać się w definicję budynków bezemisyjnych. Dodatkowo zastosowane rozwiązanie mikroretencji pozwala na odzysk wody deszczowej, wykorzystywanej do spłukiwania toalet i celów gospodarczych. Ta inwestycja to zatem krok w stronę zielonego budownictwa, który może stać się inspiracją nie tylko w Polsce, ale i na świecie.

Pierwszy na świecie zbiornik na wodę wykonany w technologii druku 3D

W Barczewku koło Olsztyna ukończono pierwszy na świecie betonowy zbiornik na wodę do spożycia przez ludzi, który został wydrukowany w technologii 3D. Innowacyjny projekt przyniósł oszczędność materiałów o 25% oraz skrócenie czasu budowy do zaledwie 38 godzin. Zastosowana technologia umożliwia zmienną grubość ścian, co znacznie poprawia efektywność konstrukcji. Zbiornik, finansowany ze środków unijnych, stanowi przełom w budownictwie w kontekście zrównoważonego rozwoju. Eksperci zauważają, że druk 3D rewolucjonizuje sektor wodociągowy i ma potencjał, aby w przyszłości zdominować rynek zbiorników.

Budowa jazów powłokowych w Głębocku i Kopicach

Inwestycje w Głębocku i Kopicach zrealizowano z użyciem kompozytowych, ruchomych zapór wodnych, wspierających renaturyzację rzek. Jazy powłokowe, napełniane wodą rzeczną lub powietrzem, są ekologiczne i wymagają minimalnej konserwacji. Projekty zrealizowane w latach 2020–2021 w ramach rewitalizacji doliny Nysy Kłodzkiej przyczyniły się do ograniczenia erozji dna, poprawy retencji wód, ochrony siedlisk i zwiększenia produkcji energii odnawialnej. Dodatkowo zainstalowany system automatycznie zarządza piętrzeniem wody, zapobiegając powodziom i wspierając retencję.

Podsumowanie

Budownictwo ekologiczne staje się nie tylko odpowiedzią na współczesne wyzwania środowiskowe, ale również fundamentem przyszłości branży budowlanej. W Polsce widoczny jest dynamiczny rozwój w tym obszarze. Zgodnie z raportem Polskiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego z 2024 r. w kraju funkcjonuje ponad 1,6 tys. certyfikowanych budynków o łącznej powierzchni użytkowej niemal 38,6 mln m². Największą popularnością cieszy się system certyfikacji BREEAM, który odpowiada za 82% rynku w Polsce.

Nowe przepisy budowlane, które weszły w życie w 2024 r., odgrywają kluczową rolę w rozpowszechnianiu wiedzy na temat budownictwa ekologicznego. Wprowadzają one zaostrzone normy efektywności energetycznej, nakładając na architektów i projektantów obowiązek uwzględniania nowoczesnych technologii w swoich projektach. Celem tych działań jest redukcja emisji CO₂ oraz poprawa jakości życia mieszkańców, co wpływa również na prywatnych inwestorów, którzy muszą dostosować swoje projekty do nowych przepisów.

Perspektywy dla budownictwa ekologicznego są obiecujące. Inwestowanie w zrównoważone rozwiązania staje się strategicznym posunięciem, które przekłada się na długoterminową wartość nieruchomości. Efektywne energetycznie budynki są bardziej odporne na przyszłe zmiany cen energii oraz regulacje prawne. Choć wdrażanie ekologicznych rozwiązań może wydawać się kosztowne, z perspektywy czasu przyniesie to z pewnością wymierne korzyści.

Podsumowując, budownictwo ekologiczne nie jest już tylko trendem, ale koniecznością w obliczu globalnych wyzwań środowiskowych. Dzięki wspólnym wysiłkom na poziomie regulacji oraz indywidualnym działaniom możemy stworzyć przestrzenie, które będą służyć nam i przyszłym pokoleniom.

www.NBI.com.pl/tematy-specjalne