Debata o krajowej strategii transportowej w MI

Obecnie jednym z głównych celów Ministerstwa Infrastruktury jest opracowanie nowej, zintegrowanej strategii transportowej, która pozwoli optymalnie przygotować założenia oraz proces realizacji działań ukierunkowanych na poprawę dostępności, zwiększenie wykorzystania transportu publicznego, rozwój transportu kolejowego czy też cyfryzację całego sektora. Dokument ten umożliwi lepsze przygotowanie planów inwestycyjnych wobec zidentyfikowanych potrzeb w perspektywie do 2040 r. oraz uwzględniał będzie unijną politykę transportową. Stanowić będzie gwarancję finansowania niezbędnych inwestycji.

Już teraz rozwój transportu publicznego, w tym transportu kolejowego i autobusowego, jest jednym z głównych priorytetów Ministra Infrastruktury. W Strategii zrównoważonego rozwoju transportu do 2030 roku znajdują się kierunki interwencji obejmujące budowę zintegrowanej, wzajemnie powiązanej sieci transportowej, służącej konkurencyjnej gospodarce oraz zmiany w mobilności. MI podejmuje działania mające na celu m.in. budowę systemów pasażerskiego transportu wojewódzkiego i międzywojewódzkiego, zapewniających bezpośrednie połączenia ze stolicami województw oraz z najważniejszymi ośrodkami w regionach i obszarami turystycznymi. Mają one na celu także radykalne zmniejszenie liczby miast i obszarów pozbawionych transportu kolejowego, w tym zapewnienie spójnej infrastruktury kolejowej na styku województw. Ministerstwo Infrastruktury działa również na rzecz stworzenia warunków dla rozwoju transportu publicznego na obszarze całego kraju, m.in. poprzez zapewnienie dostępności komunikacyjnej obszarów pozamiejskich, w tym obszarów zagrożonych trwałą marginalizacją, z uwzględnieniem podziału zadań między jednostkami samorządu terytorialnego.

Równoważeniu transportu samochodowego i kolejowego służą też inwestycje realizowane w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), które jednocześnie przyczyniają się do osiągnięcia neutralności klimatycznej. Pula środków przeznaczona dla sektora transportu kolejowego i zbiorowego transportu publicznego w ramach KPO to ok. 20 mld zł. Na inwestycje w transport drogowy przeznaczono nieco ponad 3 mld zł.

W ramach Krajowego Programu Kolejowego obecnie realizowane są inwestycje na ciągach transportowych sieci TEN-T, poprawiające parametry linii kolejowych, w tym ich przepustowość, maksymalną prędkość oraz naciski osi na tor. Zwiększana jest również dostępność kolei do portów morskich. Dodatkowym wsparciem poprawy efektywności transportu kolejowego jest program utrzymaniowy, czyli Rządowy program wsparcia zadań zarządców infrastruktury kolejowej, w tym w zakresie utrzymania i remontów, do 2028 r. o wartości ponad 49 mld zł.

W celu zwiększania dostępności i popularności transportu kolejowego MI pracuje m.in. nad wprowadzeniem stałych linii komunikacyjnych, takich jak w komunikacji miejskiej. Dzięki temu rozkład pociągów będzie czytelny oraz pozwoli na lepsze planowanie podróży. Kursowanie w powtarzalnych relacjach pozwoli na efektywne gospodarowanie taborem i obsługę większej liczby połączeń. W konsekwencji zakładane jest skrócenie czasu przejazdu w wielu relacjach. Dodatkowo sukcesywnie polepszana jest jakość taboru kolejowego oraz modernizowane są miejsca obsługi pasażerów. Wpływa to na zwiększanie liczby odprawianych pasażerów m.in. przez spółkę PKP Intercity.

W celu wsparcia jednostek samorządu terytorialnego w organizacji przewozów o charakterze użyteczności publicznej został utworzony fundusz celowy – Fundusz Rozwoju Przewozów Autobusowych o charakterze użyteczności publicznej (FRPA). W związku z coraz większym zainteresowaniem organizatorów publicznego transportu zbiorowego dofinansowaniem ze środków Funduszu m.in. zwiększono jego budżet z 800 mln zł do 1 mld zł. Ponadto w Ministerstwie Infrastruktury został utworzony zespół ekspercki do spraw przeciwdziałania wykluczeniu komunikacyjnemu, którego zadaniem jest przygotowanie rozwiązań nowelizujących m.in. przepisy ustawy o publicznym transporcie zbiorowym oraz ustawy o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej.

W równoważeniu systemu transportowego kraju warto podkreślić rolę Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg (RFRD), kompleksowego instrumentu wspierania samorządów w budowie nowoczesnej i bezpiecznej infrastruktury drogowej na szczeblu lokalnym, która stanowi ważny element prawidłowego funkcjonowania i rozwoju gospodarki oraz przyczynia się do poprawy poziomu życia obywateli. W budżecie RFRD na 2025 r. na wsparcie inwestycji samorządowych zaplanowano 2,7 mld zł.