Systemy retencji w Gdańsku i Sopocie jako klucz do odporności klimatycznej miast

Rozwój systemów retencji jako odpowiedź na zmiany klimatu

Coraz częstsze okresy bez opadów oraz gwałtowne ulewy wymuszają na miastach inwestycje w systemy retencji. Gdańsk i Sopot konsekwentnie rozbudowują infrastrukturę gromadzenia wód opadowych, traktując retencję jako kluczowy element wzmacniania odporności klimatycznej i ochrony mieszkańców.

Prezydentka Gdańska Aleksandra Dulkiewicz podkreśla, że skuteczne przygotowanie miast do zmian klimatu wymaga zarówno szeroko zakrojonej edukacji społecznej, jak i dużych inwestycji infrastrukturalnych związanych z zarządzaniem wodą. Miasto zmaga się przede wszystkim z niedoborem wód opadowych, co wskazuje na konieczność tworzenia przestrzeni do ich zatrzymywania.

Gdańsk: rozbudowana infrastruktura retencyjna i program małej retencji

Z opracowania IMGW „Klimat Polski 2024” wynika, że w Gdańsku od połowy XIX wieku obserwuje się spadek rocznych sum opadów. Po „powodzi stulecia” w 2001 roku miasto systematycznie inwestuje w infrastrukturę retencyjną. W ciągu 25 lat powstało około 30 nowych zbiorników retencyjnych, a łączny koszt działań przekroczył 600 mln zł.

W mieście funkcjonuje już ponad 56 zbiorników o łącznej pojemności 760 tys. m³, która do 2030 roku ma wzrosnąć do 1 mln m³. Obok dużych inwestycji realizowany jest również program małej retencji, obejmujący m.in. ogrody deszczowe. Gdańsk przygotował również materiały edukacyjne dla mieszkańców, zachęcając do samodzielnego tworzenia takich instalacji przy domach.

Sopot: gęsta sieć zbiorników retencyjnych chroni dolny taras miasta

Sopot dysponuje jedną z najgęstszych sieci retencyjnych w Polsce. W niewielkim mieście działa niemal 100 podziemnych i odkrytych zbiorników, które chronią przed zalaniami szczególnie narażony Dolny Sopot.

Duża różnica wysokości — od 152 m n.p.m. na Górze Dostojnej do poziomu morza na odcinku niespełna 5 km — powoduje szybki spływ deszczówki. Dlatego miasto prowadzi intensywne inwestycje w system odprowadzania wód opadowych, na które od 2008 roku przeznaczyło ponad 180 mln zł. W tym czasie powstało 19 zbiorników retencyjnych i cztery ogrody deszczowe. Sopot pozyskał również środki z programu FEnIKS.

Wyzwania finansowe i potrzeba zmian w przepisach

Zdaniem prezydentki Sopotu Magdaleny Czarzyńskiej-Jachim zmiany klimatyczne będą wymuszać dalsze inwestycje, a pozyskanie środków może być trudniejsze niż w poprzednich latach. Zwraca uwagę, że obecnie dostępne środki to głównie preferencyjne pożyczki, a samorządy apelują o możliwość ich częściowego umorzenia.

Aleksandra Dulkiewicz podkreśla, że niezbędne są również zmiany w prawie, które umożliwią przeniesienie części obowiązków retencyjnych na inwestorów. Obecne przepisy nie regulują tego w sposób jednoznaczny, przez co ciężar finansowy spoczywa głównie na samorządach.

Zadania adaptacyjne i koszty działań w Gdańsku

Z raportu „Monitoring realizacji działań Miejskiego Planu Adaptacji Miasta Gdańska do zmian klimatu do roku 2030 za lata 2019–2022” wynika, że w tym okresie zrealizowano 579 zadań o łącznym koszcie ponad 1,3 mld zł. Największą część stanowiły działania techniczne, obejmujące budowę i modernizację infrastruktury retencyjnej. Pozostałe zadania dotyczyły działań organizacyjnych oraz informacyjno-edukacyjnych.