Zmodernizowano stopnie wodne na Odrzańskiej Drodze Wodnej

29 grudnia 2023 roku, w związku z ukończeniem inwestycji i uzyskaniem funkcjonalności przez zmodernizowane obiekty, w Opolu odbyła się konferencja, w trakcie której omówiono zakres prac i osiągnięte efekty. W wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele Wód Polskich w Gliwicach, Urzędu Wojewódzkiego w Opolu, projektantów, nadzoru i wykonawców zrealizowanych prac budowlanych, a także lokalnych samorządów oraz instytucji i podmiotów związanych z gospodarką wodną i ochroną środowiska.

Według szacunkowych kwot sprzed rozliczenia projektów, łączna wartość wszystkich trzech inwestycji wyniosła ponad 700 mln zł. Inwestycje zostały dofinansowane w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. Szacunkowy koszt poszczególnych projektów:

• „Modernizacja śluzy oraz sterowni na stopniu wodnym w Krapkowicach wraz z przebudową awanportów” – 261 mln zł (dofinansowanie z UE: 221 mln zł),
• „Modernizacja śluzy oraz sterowni na stopniu wodnym Januszkowice wraz z przebudową awanportów” – 233 mln zł (dofinansowanie z UE: 195 mln zł),
• „Modernizacja jazów odrzańskich na odcinku w zarządzie RZGW Gliwice – woj. opolskie (etap II)” – 244 mln zł (dofinansowanie z UE: 203 mln zł).

Zakres prac modernizacyjnych na stopniach wodnych Odrzańskiej Drogi Wodnej

W ramach prac modernizacji stopnia wodnego w Krapkowicach przebudowano istniejącą komorę śluzy pociągowej, powstała też nowa śluza pociągowa o długości 190 m i szerokości 12 m wraz z wyposażeniem technicznym, mechanicznym i hydraulicznym, spełniająca wymagania standardów europejskiej drogi wodnej. Śluza ta jest budowlą betonową o konstrukcji dokowej. Składa się z trzech głów wyposażonych w napędzane za pomocą układu siłowników hydraulicznych (sterowanych automatycznie) zamknięć eksploatacyjnych. Są nimi tzw. wrota o konstrukcji stalowej, umożliwiające proces napełniania i opróżniania śluzy. Wykonane na obiekcie prace pozwalają na znaczne zaoszczędzenie wody oraz energii wykorzystywanej w czasie śluzowania. W ramach modernizacji powstały również nowa sterownia i awanporty, odcinkowo przełożono także koryto potoku Sonia, na którym wybudowano syfon. Projekt ten to największa od 100 lat inwestycja w Krapkowicach.

W ramach modernizacji stopnia wodnego w Januszkowicach przebudowano małą komorę śluzy poprzez jej rozbiórkę i budowę w jej miejscu komory o parametrach 190 m długości i 12 m szerokości użytkowej, a także przebudowano istniejącą komorę pociągową. Na śluzie zmodernizowano infrastrukturę i obiekty towarzyszące, w tym m.in. sterownię, awanporty i tamę rozdzielczą. Wybudowano nowy slip do wodowania jednostek wraz z nabrzeżem postojowym, a także ciągi komunikacyjne. Nowym obiektem jest również plac składowy pełniący funkcję miejsca przeładunku jednostek pływających. W roku 2021 w ramach Projektu pn. „Modernizacja jazów odrzańskich na odcinku w zarządzie RZGW Wrocław, woj. opolskie – etap I” przebudowano również jaz, który wraz ze śluzą wchodzi w skład tego obiektu hydrotechnicznego.

Celem modernizacja obu śluz – w Januszkowicach i Krapkowicach – jest rozwój śródlądowej drogi wodnej na Odrze oraz usprawnienie niskoemisyjnych systemów transportu przyjaznych środowisku. Wykonane prace zapewniają bezawaryjność obiektów oraz ich niezawodność, umożliwiającą bezpieczną i bezproblemową żeglugę śródlądową – dla załóg jednostek pływających i obsługi śluzy.

Wraz z ukończonymi Projektami w Januszkowicach i Krapkowicach, Wody Polskie w Gliwicach zmodernizowały trzy odrzańskie jazy – w Krępie, Groszowicach i Dobrzeniu. Prace prowadzone były równolegle na wszystkich trzech obiektach i obejmowały podobny zakres robót.

W ramach modernizacji przebudowano przestarzałe i wyeksploatowane jazy sektorowe na jazy klapowe, charakteryzujące się niezawodnością i bezawaryjnością. Co istotne, sterowanie obiektami sektorowymi nie tylko nie dawało administratorowi drogi wodnej – Wodom Polskim w Gliwicach – pewności co do bezpieczeństwa ich użytkowania, ale również było bardzo czasochłonne. Ponadto jazy sektorowe charakteryzowały się znaczną podatnością na zjawiska lodowe, które również wiązały się z wieloma ryzykami, w tym dla pracowników tych obiektów. Z kolei jazy klapowe zapewniają stały poziom piętrzenia wody, co gwarantuje stabilne i bezpieczne warunki dla odrzańskiej żeglugi. I choć jazy jako takie, nie pełnią znaczących funkcji przeciwpowodziowych, powinny dawać pewność co do swojej bezawaryjności także w sytuacji wezbrania i przejścia wód wysokich, gwarantując odpowiednie tempo ich położenia i kolejno – postawienia, zapewniając tym samym bezpieczeństwo terenom sąsiadującym z rzeką. Dzięki realizacji przedmiotowego projektu udało się osiągnąć także te, zamierzone wcześniej cele.