Profesor Andrzej Pszenicki – Osobowość 200-lecia Centralnej Administracji Drogowej

Andrzej Pszenicki urodził się 29 listopada 1869 r. w Pabianicach. Gimnazjum w Piotrkowie Trybunalskim ukończył w 1887 r. i wyjechał na studia do Petersburga. Studiował matematykę na tamtejszym uniwersytecie, potem inżynierię w Instytucie Inżynierów Komunikacji. Po uzyskaniu dyplomu rozpoczął pracę w Zarządzie Miejskim w Petersburgu na stanowisku inżyniera projektanta, następnie naczelnika biura technicznego, a w końcu naczelnego inżyniera.

Budowniczy mostów w Rosji

W tym czasie brał udział w projektowaniu i kierował budową lub przebudową na terenie Rosji pięciu mostów kamiennych, jedenastu drewnianych, 23 stalowych stałych i czterech stalowych zwodzonych, m.in. mostu Troickiego (obecnie Kirowskiego). Wygrał międzynarodowy konkurs na projekt mostu zwodzonego przez Newę w Petersburgu (Pałacowego) i był też naczelnym inżynierem przy jego budowie (1908-1915). Otrzymał za niego złoty medal im. A. E. Nikolaiego, przyznawany za najlepszy projekt mostu w ostatnim dziesięcioleciu w Rosji. Do innych osiągnięć Pszenickiego w tym okresie należą m.in. most drogowo-kolejowy przez Wołgę w Saratowie, ruchome przęsło mostu kolejowego linii Petersburg – Rybińsk przez Newę, most przez Mstę w Borowiczach projektowany wspólnie z N. A. Bielelubskim, mosty kolejowe przez Wołgę w Swiażsku koło Kazania i pod Symbirskiem (obecnie Ulianowsk) zaprojektowane wspólnie z A. Pstrokońskim.

Nauczyciel, naukowiec, działacz polonijny

Równocześnie z pracą inżynierską prowadził działalność naukową i dydaktyczną w uczelniach Petersburga. Był asystentem, wykładowcą a następnie kierownikiem Katedry Budowy Mostów w Instytucie Inżynierów Komunikacji. Kierował również Katedrą Budowy Mostów w Żeńskim Instytucie Politechnicznym i jako profesor Katedrą Budowy Mostów w Instytucie Inżynierów Cywilnych. W tym okresie, na podstawie pracy pt. „Zastosowanie łuków trójprzegubowych do mostów zwodzonych”, otrzymał stopień docenta nauk inżynierskich.

Podczas pobytu w Petersburgu aktywnie działał wśród tamtejszej Polonii. Wspierał działalność edukacyjną i wychowawczą prowadzoną w parafii św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Współpracował m.in. z matką Urszulą Ledóchowską, która kierowała internatem dla uczennic Gimnazjum św. Katarzyny. Aktywność polskich katolików była solą w oku władz carskich. Pszenicki wraz z proboszczem Konstantym Budkiewiczem bronił szkoły przed likwidacją.
 

Z Estonii do Polski

W lata 1919-1921 prof. Pszenicki brał udział w odbudowie mostów zniszczonych w czasie działań wojennych w Estonii, zaprojektował tam stalowy most kolejowy przez rzekę Narwa. W 1921 r., odmówił objęcia katedry na politechnice w Rydze i osiedlił się w Warszawie. W marcu 1921 roku został mianowany profesorem zwyczajnym na Politechnice Warszawskiej i objął Katedrę Budowy Mostów na Wydziale Inżynierii Budowlanej, którą kierował do 1939 r. W latach 1923-1929 był dziekanem Wydziału Inżynierii Lądowej, w latach 1929-1932 rektorem a w roku akademickim 1932/1933 jej prorektorem. Prof. Pszenicki wykładał również budowę mostów drewnianych w Oficerskiej Szkole Inżynierii (od 1932 r. Szkoła Podchorążych Saperów) w Warszawie. Był też dyrektorem i wykładowcą budowy mostów w warszawskiej Wyższej Szkole Inżynierii. Serdeczny i życzliwy sposób bycia zjednał mu sympatię młodzieży studenckiej, która wybrała go na prezesa Rady Naczelnej Towarzystwa Przyjaciół Młodzieży Akademickiej.

Oprócz działalności dydaktycznej profesor Pszenicki cały czas pozostał czynnym projektantem. Zaprojektował m.in. most Józefa Piłsudskiego w Krakowie, most kolejowy w Sandomierzu, most drogowy na Niemnie w Grodnie, most drogowy im. Rydza-Śmigłego we Włocławku oraz ówcześnie najdłuższy w Polsce most kolejowo-drogowy im. Legionów Piłsudskiego w Płocku. Na uwagę zasługują również projekty spoza zakresu mostownictwa takie jak zestaw dziesięciu wież (po 165,5 m) radiostacji w Babicach koło Warszawy, projekt konstrukcji hangarów na lotnisku Okęcie, czy konstrukcja stalowa Dworca Głównego w Warszawie.

Profesor Pszenicki był autorem szeregu publikacji z dziedziny budowy mostów, min. rozdziału „Mosty żelazne” w „Podręczniku Inżynierskim”, wydanym pod redakcją S. Bryły oraz książek „Kurs budowy mostów” oraz wydanej po jego śmierci „Mosty stalowe nitowane” (1954). Opracował też tablice momentów statycznych i bezwładności blach i kątowników używanych w mostownictwie i budownictwie stalowym.

W czasie okupacji profesor Pszenicki działał w Stołecznym Komitecie Pomocy Społecznej, jako przewodniczący Sekcji Odbudowy, a od połowy 1940 r. Sekcji Mieszkaniowej. Po wojnie był członkiem Rady Technicznej przy ministrze komunikacji i konsultantem w Ministerstwie Robót Publicznych, członkiem Akademii Nauk Technicznych oraz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Pełnił funkcję prezesa Polskiego Związku Inżynierów Budowlanych. Został doktorem honoris causa Politechniki Warszawskiej. Był odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Korony Belgijskiej.
Zmarł 5 sierpnia 1941 r. w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.

Zdjęcia z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz Zespołu Historii Drogownictwa GDDKiA