Badania powietrza gruntowego dla celów oceny zagrożeń

 Ustawodawca określił pewien zakres tematów, które należy przeanalizować wykonując taką ocenę zagrożenia. W nieskomplikowanych przypadkach zalecenia przepisów prawa środowiskowego są wystarczające. Jednak często sytuacja w terenie jest złożona (wiele wykrytych substancji zanieczyszczających o różnej charakterystyce, niejednorodna budowa geologiczna, zmiany zagospodarowania terenu). Jak w takim przypadku rzetelnie ocenić zagrożenia wynikające z obecności różnych związków chemicznych w środowisku gruntowo-wodnym? Można zastosować metodykę przeprowadzania oceny zagrożeń, która oparta jest na przepisach prawa oraz wykorzystuje dodatkowe narzędzia, które dają mocne argumenty w ustalaniu sposobu remediacji.

Jednym z dodatkowych narzędzi jest badanie powietrza gruntowego pod kątem zawartości substancji zanieczyszczających. Ma ono duże znaczenie w przypadku stwierdzenia obecności substancji lotnych w próbkach gleby i ziemi oraz wód podziemnych. Należy pamiętać, że właściwości lotne ma wiele substancji zanieczyszczających powszechnie występujących w środowisku. Niektóre są oczywiste, jak na przykład związki z grupy BTEX, węglowodory chlorowane, fenole, frakcja benzynowa substancji ropopochodnych, a inne mniej: frakcja olejowa substancji ropopochodnych czy niektóre WWA. Z uwagi na swoją charakterystykę, substancje takie ulegają parowaniu i przenikają do powietrza gruntowego, a następnie w górę do powierzchni ziemi. Tam mogą oddziaływać na ludzi przebywających w przestrzeni otwartej lub w pomieszczeniach, gdzie dodatkowo substancje ulegają akumulacji. Inhalacja jest jedną z najczęstszych dróg narażenia i jest aktywna przez cały czas przebywania ludzi. Niestety, próg odczuwania zapachu przez człowieka jest znacznie wyższy niż próg jego negatywnego oddziaływania na organizm. Zatem zanim człowiek poczuje, że coś jest nie tak z jakością powietrza, może minąć dużo czasu, kiedy jest on pod wpływem stałego oddziaływania substancji migrujących z gruntu. Ogromny wpływ na oddziaływanie substancji na drodze inhalacji mają czynniki bardzo zmienne w czasie (np. warunki atmosferyczne, czy stan konstrukcji budynku). Dlatego w Arcadis często zalecamy wykonanie badań stężeń substancji w powietrzu gruntowym, które są w mniejszym stopniu zmienne w czasie. W tym celu instalujemy szczelne punkty poboru próbek powietrza gruntowego w terenie (zarówno wewnątrz budynków, jak i poza nimi), a następnie dokonujemy opróbowania wybraną techniką. Pobrane próbki wysyłamy do akredytowanych laboratoriów, gdzie analizy stężeń są wykonywane na odpowiednio czułym sprzęcie. Uzyskane wyniki poddawane są dalszej obróbce, często z wykorzystaniem programów obliczających wskaźniki ryzyka dla wybranych receptorów. Uzyskane wartości w powietrzu gruntowym przeliczamy na wartości w powietrzu atmosferycznym i obliczamy, czy teraz lub kiedykolwiek w przyszłości będzie występowało ryzyko dla ludzi na tym terenie. Uzupełnieniem takiej analizy może być pobór próbek powietrza atmosferycznego w danym miejscu. Jednak takie pomiary dają wyniki chwilowe i nie uwzględniają pewnych zmiennych (jak np. osłabienie konstrukcji budynku, a w jego konsekwencji przenikanie większych ilości substancji do wewnątrz).

Każdorazowo lokalizacje punktów poboru, zakresu planowanych analiz oraz metodyka jest dostosowana do konkretnego terenu. Dzięki temu, każde takie badanie pomaga rzetelnie ocenić zagrożenie wynikające z obecności substancji w środowisku gruntowo-wodnym. Daje to wartościowe argumenty przy planowaniu działań remediacyjnych oraz przy rozmowach ze stronami zaangażowanymi w użytkowanie danego terenu. Badanie i analiza zagrożenia od powietrza gruntowego trwa zazwyczaj kilka tygodni, czyli stosunkowo niedługo w porównaniu do czasu trwania całej procedury uzgadniania sposobu remediacji. Korzyści z przeprowadzenia badań dodatkowych są znaczące: wiarygodna ocena zagrożenia, ułatwienie rozmów ze stronami zaangażowanymi oraz przyspieszenie procesu decyzyjnego.