Pakiet drogowy, czyli jak usprawnić proces budowy dróg

Pakiet drogowy to nazwa propozycji optymalizacji procesu realizacji inwestycji drogowych, wypracowanych podczas kilkumiesięcznych prac zespołów powołanych przez nowe kierownictwo Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa (MIB). Ich celem było zaproponowanie oszczędności w budownictwie drogowym, które umożliwią wybudowanie wszystkich dróg ekspresowych i obwodnic zaplanowanych w Programie budowy dróg krajowych na lata 2014–2023, pomimo iż z wyliczeń resortu wynika, że brakuje 90 mld zł do jego finansowego zamknięcia.

W toku prac zespołów zidentyfikowano wiele kluczowych problemów podrażających budowę dróg – poinformował wiceminister Szmit. Są wśród nich nadmierne wymagania środowiskowe, wynikające z obowiązku wyboru wariantu przebiegu drogi, który jest „najkorzystniejszy środowiskowo”. Efekt jest taki, że podczas realizacji 99 kontraktów GDDKiA w latach 2007–2013 o łącznej wartości 59 mld zł wydatki na ochronę środowiska wyniosły 5,5 mld, czyli niemal 10%. Połowa z tego poszła na ekrany przeciwhałasowe.

Inny problem to przewymiarowane obiekty inżynieryjne, takie jak skomplikowane architektonicznie mosty czy przejścia dla zwierząt. O tych ostatnich wspomniał też generalny dyrektor dróg krajowych i autostrad Jacek Bojarowicz. Dlaczego one są projektowane jak wiadukty, służące do ruchu samochodów, kiedy ich przeznaczeniem jest poruszanie się pieszo? – pytał.
Zaproponowane rozwiązania tych problemów to oddzielenie finansowania obiektów i urządzeń niezbędnych do prowadzenia ruchu drogowego od finansowania obiektów i urządzeń służących ochronie środowiska oraz opracowanie katalogu typowych rozwiązań obiektów inżynieryjnych: mostów, wiaduktów, kładek, przepustów itp. W kwestiach istotnych dla funkcjonowania rynku budownictwa drogowego stwierdzono konieczność stworzenia wzorów umów i opisu przedmiotu zamówienia, wprowadzenie możliwości wydawania i rozpowszechniania wzorów przez MIB i powołanie przy Ministrze Rady Ekspertów, składającej się z przedstawicieli zamawiających i wykonawców oraz partnerów społecznych. Rada mogłaby z czasem przekształcić się w samodzielną instytucję – Narodowe Forum Kontraktowe.

Wiele postulatów wypracowanych przez pięć grup roboczych: do spraw techniki i technologii, zamówień publicznych, prawa ogólnego, finansowania infrastruktury oraz Forum Kontraktowego, dotyczyło pilnych zmian ustawowych – powiedział dyrektor Departamentu Dróg Publicznych MIB Jarosław Waszkiewicz. Chodzi np. o zmianę ustawy o drogach publicznych oraz ustawy o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego w celu umożliwienia finansowania lub dofinansowania między jednostkami samorządu terytorialnego (JST) a skarbem państwa inwestycji drogowych, w przypadku gdy JST jest zainteresowana współfinansowaniem danej inwestycji drogowej. Dotychczas były w takich przypadkach różne interpretacje Regionalnych Izb Obrachunkowych. Inna zmiana w ustawie o drogach publicznych ma dać Ministrowi możliwość wydawania i rozpowszechniania wzorców, przykładów i standardów odnoszących się do projektowania, budowy i utrzymania dróg publicznych lub drogowych obiektów inżynieryjnych, a także do związanych z nimi zamówień publicznych.

Widocznym efektem dotychczasowych prac ma być także powołanie przez Ministra Infrastruktury i Budownictwa Rady Ekspertów, która miałaby m.in. wypracować wzorcową umowę na realizację zamówienia, wytyczne do sporządzania opisów przedmiotu zamówienia i innych aspektów prowadzenia postępowań przetargowych. Projekt zarządzenia Ministra powołującego Radę Ekspertów jest już gotowy – poinformował dyr. Waszkiewicz.

W pracach grup roboczych uczestniczyli także przedstawiciele Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, na której spoczywa obowiązek realizacji Programu budowy dróg krajowych. Dlatego ważna była deklaracja jej szefa, Jacka Bojarowicza, że zgadza się w zasadzie ze wszystkimi przedstawionymi rekomendacjami. Trzeba jednak mieć świadomość, że etap realizacji PBDK, na jakim obecnie jesteśmy, nie pozwoli na zastosowanie rekomendowanych rozwiązań dla inwestycji, które obecnie są realizowane lub są w fazie procedury przetargowej – podkreślił dyr. Bojarowicz. Ich wdrożenie do przygotowywanych obecnie postępowań będzie możliwe pod warunkiem szybkiego zakończenia prac i konsultacji.

Największy potencjał ograniczania kosztów realizacji inwestycji – według szefa GDDKiA – mają działania rekomendowane przez Grupę ds. Techniki i Technologii. Najszybsze i najbardziej znaczące efekty może przynieść standaryzacja obiektów inżynieryjnych i urządzeń ochrony środowiska. Zastosowanie katalogów typowych urządzeń środowiskowych w inwestycjach będących na etapie przed uzyskaniem decyzji środowiskowych pozwoli wdrożyć te rozwiązania, co przełoży się na realne oszczędności. Inny ważny kierunek to zastosowanie materiałów miejscowych (chodzi głównie o kruszywa), a także „opracowanie standardów”, czyli w praktyce zmiana niekorzystnych obecnie dla drogowców zasad przebudowy urządzeń obcych podczas realizacji inwestycji drogowych. Te budzące najwięcej nadziei i zainteresowania rekomendacje Grupy ds. Techniki i Technologii przedstawił kierujący jej pracami prof. Janusz Rymsza z Instytutu Badawczego Dróg i Mostów.

Zdjęcie: Polski Kongres Drogowy