Czeski rynek technologii bezwykopowych jest specyficzny

Po wakacjach odbędzie się czeski NO-DIG, jaki temat będzie dominował?

W tym roku przypada 30-lecie ogólnoczeskiej konferencji NO-DIG. Tematem przewodnim będą technologie bezwykopowe pod arteriami komunikacyjnymi; zaproszeni zostaną przedstawiciele administracji dróg i autostrad oraz administracji kolejowej. Zazwyczaj staramy się organizować tego typu wydarzenia w mniejszych miejscowościach na terenie kraju i w tym roku będzie to Mikulov. Konferencja odbędzie się 16 i 17 września w Galant Hotel. Wcześniej, 15 września, w Poysdorfie w Austrii zostanie rozegrany turniej golfowy z udziałem uczestników konferencji.

A jak wyglądała edycja w 2024 r.?

Poprzednia konferencja odbyła się w mieście Tábor w południowych Czechach. Tematem przewodnim były rury cieplne i ich zastosowanie w przemyśle gazowym i energetycznym. Mimo że wydarzenie miało miejsce tuż po rozległych wrześniowych powodziach, które szczególnie dotknęły morawską część Republiki Czeskiej, a wielu uczestników z sektora gospodarki wodnej w ostatniej chwili odwołało swój udział, w konferencji wzięło udział ponad 200 uczestników. Głównymi sponsorami byli Eutit, Prefa Brno, Gerex Liberec, Spider Flow, Wombat i Pipelife. W przeciwieństwie do Polski nie mamy tradycji przyznawania nagród za najlepsze realizacje roku, co wynika również z faktu, że nasz rynek jest o wiele mniejszy, a jednocześnie dość zróżnicowany i trudny do porównywania.

Proszę powiedzieć kilka słów o Czeskim Stowarzyszeniu Technik Bezwykopowych.

Historia CzSTT sięga 1994 r. Chciałbym przypomnieć postaci, które towarzyszyły jego narodzinom – byli to prof. Vávra, inż. Drábek, inż. Kůra (który nadal jest aktywnym członkiem i jest również członkiem honorowym), prof. Barták i niedawno zmarły dr Shrytr. Głównie są to osoby związane z Pragą i Czeskim Uniwersytetem Technicznym (CTU). Więcej informacji można znaleźć na naszej stronie internetowej. Ogólnie rzecz biorąc, rozwój CzSTT był ciągły, spokojny, rosnący i nadal trwa. Zawsze udawało nam się unikać poważniejszych sporów, przerw w działalności, alternatywnych rozwiązań i jakichkolwiek poważniejszych problemów. Bardzo się z tego cieszę.

Jaki jest rynek technologii bezwykopowych w Czechach?

Jak już powiedziałem, nasz rynek technologii bezwykopowych jest mniejszy od rynku polskiego i stosunkowo zamknięty. Wynika to z jednej strony z utrudnień językowych, gdyż język czeski często stanowi dość dużą barierę dla podmiotów zagranicznych, a także z dość specyficznych przepisów. Niektóre regulacje prawne, np. pozycja organów górniczych w branży budowlanej, praktycznie nie mają odpowiednika w Europie. Wiele przedsiębiorstw, m.in. lokalne przedsiębiorstwa wodociągowe i gazowe, zdołało dostosować się do określonych norm i świadczyć usługi niemalże szyte na miarę. Z drugiej strony prawo w Czechach jest dość skomplikowane, lecz jasno określone i łatwe do wyegzekwowania. Ogólnie rzecz biorąc, warunki wolnej konkurencji są standardowe i porównywalne z panującymi w krajach sąsiednich lub europejskich. Kolejną cechą charakterystyczną jest niskie bezrobocie, wręcz można powiedzieć, że w każdej dziedzinie technicznej brakuje pracowników.

Z jakich technologii bezwykopowych korzysta się najczęściej w Czechach?

Osobiście pracuję w branży nowych instalacji. Tutaj przeważa technologia HDD, w Czechach z pewnością znajdują się setki takich maszyn. Wiertnice ślimakowe, mikrotunelowe i wiertnice są stosowane również na podstawie innych zasad prawnych. Klasyczne, mniej zmechanizowane technologie, takie jak ręczne wykrawanie, ręczne tłoczenie lub tłoczenie przy użyciu niezmechanizowanej osłony, są nadal szeroko stosowane. W dziedzinie renowacji i napraw można znaleźć większość powszechnie stosowanych w Czechach technologii, od różnego rodzaju rękawów, przez roboty, części chowane, natryskiwanie, aż po naprawy miejscowe.

Jakie materiały są najpopularniejsze?

Cechą charakterystyczną branży technologii bezwykopowych w Czechach jest nadal zarządzanie wodą. W dużych miastach preferowane są zazwyczaj materiały tradycyjne, takie jak kamionka, beton z okładzinami (bazalt, ceramika) lub żeliwo. Poza większymi miastami używa się innych materiałów, zgodnie ze specyficznymi potrzebami. Są to tworzywa sztuczne, włókno szklane, materiały tradycyjne.

Czy czeska branża wodna przeżywa kryzys?

Zdecydowanie nie przeżywa kryzysu. Większość czeskich spółek wodnych ma zagranicznych właścicieli lub współwłaścicieli, którzy wprowadzili nowe procedury, technologie, systemy księgowe, a także strategię i planowanie. Jednakże sieci wodociągowe pozostały w większości własnością miast i gmin. Taka sytuacja ma swoje zalety i wady. Mimo wszystko sytuacja jest stabilna i zadowalająca. W zdecydowanej większości gmin istnieją systemy dystrybucji wody (oprócz wody wysokiej jakości), z wyjątkiem kilku odosobnionych osad w rejonach górskich, do których trudno dotrzeć. W zdecydowanej większości gmin zainstalowana jest także kanalizacja. System ten jest już ugruntowany i funkcjonalny, ale oczywiście konieczne są renowacje, naprawy, wymiany, interwencje awaryjne i wszystko to jest wykonywane.

Jak wygląda sytuacja na rynku budowlanym?

Istnieje wiele dziedzin budownictwa i powiedziałbym, że każda z nich ma swoją własną amplitudę rozwoju. Np. kiedyś bardzo interesowało mnie budowanie tuneli, których 15–20 lat temu było sporo, ale dziś panuje w tej dziedzinie stagnacja. Słyszę też, że buduje się niewiele mieszkań. Budowa autostrad i linii kolejowych postępuje systematycznie, a w ciągu ostatnich 20 lat zostały one zmodernizowane i dostosowane do większych prędkości. Prace te będą kontynuowane, a pierwsze projekty VRT (kolej dużych prędkości) spodziewane są wkrótce.

Nas najbardziej interesuje budowa sieci użyteczności publicznej, która ma charakter w miarę stały i jest realizowana stabilnie. Dodatkowo dobrą wiadomością dla branży jest fakt, że rosną wymagania właścicieli gruntów, nieruchomości i zarządców dróg, co zwiększa zapotrzebowanie na rozwiązania bezwykopowe. Stało się to już absolutnym standardem na większości skrzyżowań z istniejącymi drogami.

Polskim odpowiednikiem CzSTT jest PFTT (Polska Fundacja Technik Bezwykopowych). Na jakich polach oba stowarzyszenia mogłyby nawiązać bliższą współpracę?

Z punktu widzenia współpracy z polskim stowarzyszeniem każde doświadczenie i wiedza są dla nas ważne zarówno w kwestii zarządzania firmą (kto o czym i w jaki sposób decyduje, jak odbywają się przetargi, jak często spotyka się zarząd itp.), jak i rynku technologii bezwykopowych w ogólności. Jest wiele ciekawych zagadnień, choćby jak inwestorzy w Polsce radzą sobie z ryzykiem i finansowymi skutkami tego ryzyka. Osobiście jestem bardzo zainteresowany mikrotunelowaniem i wiem, że w Polsce realizuje się o wiele więcej tego typu projektów niż w Czechach.

Dziękuję za rozmowę.

Strona CzSTT

Karel Franczyk (ur. 1961), inż. geotechnik, czynny zawodowo od 40 lat. Przez 10 lat (do 1993 r.) pracował w górnictwie głębinowym w regionie ostrawskim, brał udział w budowie głównych zakładów wydobywczych. Czynny również za granicą, m.in. przez rok w kopalni Rosebery w Australii.

W latach 90. prowadził działalność gospodarczą z zakresu technologii bezwykopowych. Był pionierem mikrotunelowania w Republice Czeskiej i kierował licznymi projektami tego typu.

W 2002 r. zatrudniony w firmie Subterra a.s. jako kierownik dużych projektów budownictwa podziemnego na terenie Moraw Północnych. Specjalizował się w dużych tunelach, m.in. kolektor w centrum Ostrawy, montaż kolektorów w Ostrawie, kanalizacja w Karwinie i inne.

Od 2013 r. jako samodzielny geotechnik realizuje projekty budowlane w zakresie technologii bezwykopowych, budownictwa podziemnego oraz układania sieci uzbrojenia terenu na terenie regionu ostrawskiego i całych Czech.

Przewodniczący Czeskiego Towarzystwa Technologii Bezwykopowych od 2023 r.