Rozmowy ekspertów o przyszłości Odry

W wydarzeniu oprócz przedstawicieli Ministerstwa Infrastruktury, Ministerstwa Klimatu i Środowiska, parlamentarzystów, naukowców, samorządowców, ekologów, wziął udział Mateusz Balcerowicz, Zastępca Prezesa Wód Polskich ds. Ochrony Przed Powodzią i Suszą.

Konferencję zorganizowały organizacje pozarządowe – Koalicja Ratujmy Rzeki oraz Fundacja EkoRozwoju, dzięki którym opracowano niedawno rekomendacje dla przyszłości rzeki z Białej Księgi Polskich Rzek i Międzynarodowej Wizji dla Odry. Na spotkaniu, które zostało zorganizowane w sali konferencyjnej Baru Barbara przy ulicy Świdnickiej we Wrocławiu obecni byli również Beata Głuchowska, Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu wraz ze swoim Zastępcą ds. Ochrony Przed Powodzią i Suszą – Jackiem Drabińskim oraz Marcin Jarzyński, Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach.

W pierwszej części wydarzenia odbyła się debata panelowa pod hasłem „Odra – rzeka możliwości”, której prowadzącą była dziennikarka Anita Dmitruczuk. Wśród uczestników znaleźli się Gabriela Lenartowicz, Posłanka na Sejm RP; Maciej Thorz, Zastępca Dyrektora Departamentu Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej w Ministerstwie Infrastruktury; Louis Courseau, Ekspert w Departamencie Strategii i Analiz Ministerstwa Klimatu i Środowiska; Mateusz Balcerowicz Zastępca Prezesa Wód Polskich ds. Ochrony przed Powodzią i Suszą; prof. Robert Czerniawski Dyrektor Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – PIB, Dyrektor Instytutu Biologii Uniwersytetu Szczecińskiego oraz Izabela Zygmunt z Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce. Podczas ciekawej dyskusji poruszono między innymi wątki dotyczące pakietu programu ochronnego, w tym renaturyzacji Odry, zaniechania kontynuowania inwestycji w kontekście żeglugi śródlądowej, kierunku programu odbudowy Odry czy podejścia do czystości i monitorowania rzek w całej Polsce.

– Trzeba podjąć działania ratunkowe. Potrzebne są bardzo pilne kwestie związane z rzeczywistym monitoringiem Odry. Ta katastrofa na Odrze ukazała nam zwierciadło deficytów prawnych i systemu zarządzania ochroną wód, ale też prawa materialnego, procedur i samego zarządzania. Musimy zrobić wszystko, żeby rzeka była zdrowa. Gdy rzeka będzie zdrowa, my wszyscy będziemy zdrowi. Ten wzrost świadomości społecznej jest kluczowy dla decyzji politycznych – przekonywała Gabriela Lenartowicz.

– Cały czas analizujemy rozwiązania prawne, które odziedziczyliśmy. Wiadomo, że wśród tych rozwiązań prawnych ta rzeka była traktowana przedmiotowo, a chcemy podejść do tego z sercem i potraktować ją tak jak na to zasługuje, czyli podmiotowo. Przywrócić, tam gdzie to możliwe, jej naturalny bieg, naturalne środowisko, w którym mogłaby się rozwijać i cieszyć przyszłe pokolenia. Uważam, że Odra tą tragedią z 2022 roku nie straciła. Odra zyskała wiele serc, wiele osób, które są zdeterminowane pomóc jej bronić i przywrócić jej naturalne środowisko – mówił Maciej Thorz z Ministerstwa Infrastruktury.

– Odra powinna być wzorem działań na rzecz renaturyzacji, na rzecz ocalenia ekosystemu. To jest dorzecze międzynarodowe, co jest dodatkowym argumentem, aby Odra była wzorem dla wszystkich. Działamy na poziomie międzyresortowym. Bez współpracy z Ministerstwem Infrastruktury, bez współpracy z Ministerstwem Aktywów Państwowych nie będzie wyników. Nasza współpraca jest konieczna. W ramach naszego międzyresortowego zespołu potrzebny jest też głos społeczny, dlatego zostanie stworzona grupa robocza, która będzie zbierała dobre praktyki, podejścia, wizje zaproponowane ze strony społecznej. Dlatego 28 marca odbędzie się duże spotkanie z organizacjami pozarządowymi – tłumaczył Louis Courseau z Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

– Kierunek zmian jest dla nas jasny. To działania prośrodowiskowe, renaturyzacyjne, wpływające na umożliwienie przynajmniej częściowego samooczyszczenia się rzeki. I takie są nasze rekomendacje. W kwestii nawiązania porozumienia z organizacjami ekologicznymi – będziemy rozmawiać w ramach tak zwanych okrągłych stołów. Pierwszy okrągły stół, któremu osobiście będzie przewodniczyła Pani Prezes Wód Polskich, jest zaplanowany na 21 marca. Od momentu powołania rozmawiamy z organizacjami ekologicznymi o różnych rozwiązaniach. Efektem tych rozmów było na przykład zobowiązanie wszystkich jednostek w ramach struktury Wód Polskich do stosowania dobrych praktyk w zakresie prowadzenia inwestycji i utrzymania wód. To rozwiązanie będzie przenoszone na inne dokumenty, takie jak plany utrzymania wód, czy inne, które służą do realizacji inwestycji lub utrzymania – zaznaczał Mateusz Balcerowicz, Wiceprezes Wód Polskich.

– Gospodarka wodna i woda wymaga szacunku. Musimy mieć na uwadze to, że ta woda służy różnym celom, nie tylko człowiekowi. Kiedy zapominamy o tym, zaczyna się robić źle. Moje doświadczenie zawodowe wskazuje, że przypominamy sobie o tym tylko w momentach kryzysu, czyli wtedy, gdy pojawia się powódź, susza lub kryzys ekologiczny jak na Odrze, a wtedy jest już za późno – uzupełnił na koniec Mateusz Balcerowicz, Wiceprezes Wód Polskich.

W kolejnej części konferencji eksperci rozmawiali między innymi o rekomendacjach prawnych w zakresie redukcji zanieczyszczenia i zasolenia Odry oraz dla sieci obszarów i gatunków chronionych, a także w kwestii planów gospodarowania wodami, ograniczania ryzyka powodziowego, wykorzystania transportu i żeglugi wraz z nadrzeczną turystyką.