Technologie AI na Rynku Transportowym 2025

Patronat honorowy objęli prof. dr hab. inż. Andrzej Szarata, rektor Politechniki Krakowskiej, Robert Pękal, pełnomocnik dyrektora Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN ds. Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego, dr hab. inż. Maciej Sułowicz, prof. PK, dziekan Wydziału Inżynierii Elektrycznej i Komputerowej Politechniki Krakowskiej.

W seminarium wzięło udział 117 osób reprezentujących 50 firm i instytucji, jednostki naukowe z całej Polski, biznes, w tym partnerów seminarium – firmy IBM, Google, Dell, Arrow – oraz reprezentanci mediów, którzy sprawowali patronat medialny: portal informacyjny Sektorkolejowy.pl, „Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne” oraz portal inżynieryjny
NBI.com.pl. Uczestnikami byli także pracownicy wielu firm z branż transportowych, w tym liczne grono reprezentujące polskie koleje.

Gości i uczestników seminarium powitała Józefa Majerczak, prezes SITK RP Oddział w Krakowie, przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego seminarium, oraz Jacek Baldy, ekspert w dziedzinie AI z Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego, wiceprzewodniczący Komitetu Organizacyjnego seminarium.

Po przywitaniu uczestników przez organizatorów głos zabrali zaproszeni goście. Jako pierwszy wystąpił dr hab. inż. Tomasz Kapecki, prof. PK, prorektor ds. ogólnych Politechniki Krakowskiej, który wyraził zadowolenie z faktu, że Politechnika Krakowska jest gospodarzem tego interesującego wydarzenia. Z uczestnikami przywitał się także dr hab. inż. Maciej Sułowicz, prof. PK, a następnie Robert Pękal i Adam Łagoda, dyrektor Biura Teleinformatyki Urzędu Transportu Kolejowego. A skoro wydarzenie dotyczyło rynku transportowego, to nie mogło zabraknąć przedstawiciela największej polskiej firmy związanej z infrastrukturą transportową, a więc PKP Polskich Linii Kolejowych S.A., a był nim Maciej Kaczorek, członek zarządu, dyrektor ds. strategii i rozwoju, pełniący również funkcję przewodniczącego Krajowej Sekcji Kolejowej w SITK RP.

Tuż po otwarciu ponownie głos zabrał Jacek Baldy, który omówił zmiany, jakie zaszły w dziedzinie technologii AI w ostatnim roku, a więc od czasu pierwszej edycji seminarium, ze szczególnym uwzględnieniem osiągnięć Polaków w tej dziedzinie. Następnie, wprowadzając uczestników w tematykę, zaprezentował film o historii polskiego taboru kolejowego. Film wzbudził olbrzymie zainteresowanie, gdyż jak się okazało, w całości został wygenerowany przez algorytmy sztucznej inteligencji, włączając podkład muzyczny.

Podczas seminarium zaprezentowano roboty chodzące i jeżdżące.

Obrady prowadził i moderował dyskusję Jacek Baldy. Wygłoszono 12 referatów. Pierwszą sesję merytoryczną rozpoczęło wystąpienie Marcina Adamskiego, a potem Witolda Taisnera, którzy reprezentowali Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe. Pierwszy autor przedstawił referat Wykorzystanie AI w procesach produkcji i ocenie jakości linii produkcyjnych, a drugi – AI w automatyzacji wykrywania uszkodzeń infrastruktury na podstawie obrazów. Marcin Adamski mówił o praktyce wykorzystania AI w procesach produkcji i ocenie jakości, w szczególności bazując na systemach monitorujących i nadzorujących pracę linii produkcyjnych. Wystąpienie Witolda Taisnera uzupełniało to, co usłyszeliśmy wcześniej, i dotyczyło wykorzystania sztucznej inteligencji, która, bazując na obrazach otrzymanych z różnych czujników optycznych, pozwala na automatyzację wykrywania uszkodzeń różnych elementów infrastruktury technicznej, a co za tym idzie – stwarza możliwość szybkiego wykrywania potencjalnych zagrożeń i podjęcia prewencyjnych działań zapobiegawczych.

Krzysztof Pietkiewicz z IBM w referacie Poprawa efektywności procesów zarządzania infrastrukturą kolejową oraz poprawa jakości obsługi pasażera z wykorzystaniem klasycznej i generatywnej sztucznej inteligencji (AI) zademonstrował szerokie możliwości zastosowania sztucznej inteligencji – od procesów predykcyjnego utrzymania infrastruktury, planowania inwestycji, optymalizacji zarządzania ruchem kolejowym do zarządzania zasobami ludzkimi oraz wykonywania żmudnych zestawień księgowo-finansowych.

Kolejne dwa referaty: Własne doświadczenia z rozwoju metod sztucznej inteligencji w ocenie stanu układów napędowych oraz Trendy w rozwoju metod sztucznej inteligencji dedykowanych do kontroli stanu układów napędowych na potrzeby komfortu i bezpieczeństwa w transporcie i elektromobilności, zostały przygotowane przez Macieja Sułowicza i Jakuba Zielonkę z Politechniki Krakowskiej. Autorzy przedstawili rozwój metod diagnostyki maszyn elektrycznych od sieci heurystycznych do neuronowych o uczeniu głębokim, wykorzystujących algorytmy sztucznej inteligencji. Omówiono przykłady konkretnych zastosowań w praktyce.

Ostatni referat przed przerwą wygłosił Marcin Bawor z Google: Ewolucja czy rewolucja – kilka słów o tym, w jaki sposób AI napędza transformację transportu. Autor wskazał, jak cenne (wymierne w kwotach) i niezaprzeczalne są korzyści z wdrażania metod AI w najróżniejszych zastosowaniach w transporcie kolejowym – od eliminacji awarii infrastruktury kolejowej i środków transportu, przez optymalizację przewozów (w tym konstruowanie rozkładów jazdy), do obsługi klientów i przewidywania wpływu zjawisk atmosferycznych (wegetacja roślin, klimat i zmiany pogodowe) na infrastrukturę i prowadzenie ruchu kolejowego.

Po przerwie Paweł Skrzyński w imieniu zespołu autorów z AGH (Paweł Skrzyński, Piotr Szwed i Jarosław Wąs) przedstawił referat Jak narzędzia AI wspierają usługi car-sharingu na przykładzie Traficar, w którym pokazał, jak w zakresie tworzenia platformy informatycznej, a także wspólnych projektów naukowych z AGH można tworzyć narzędzia AI pozwalające sprawnie obsługiwać system rezerwacji pojazdów w dowolnym miejscu oraz pomagające zwiększyć dostępność usług car-sharingu (dla klienta) i efektywność dla operatora (koszty parkingowe i serwisowanie).

Następnie Dariusz Broda z firmy Dell zaprezentował referat AI, energetyka i kolej – czy da się z tego upiec ciasto bez zakalca?. Autor omówił możliwości sztucznej inteligencji w kontekście optymalizacji energii w ekosystemie kolejowym. Przedstawił zróżnicowane problemy związane z wdrażaniem projektów w praktyce kolejowej.

Dariusz Czerwiński z Politechniki Lubelskiej w referacie Zastosowania sztucznej inteligencji w przemyśle w obszarze technologii wrażliwych na ciągłość zasilania przedstawił konkretne projekty (wdrożone w firmie logistycznej w Turcji oraz zakładach produkcyjnych Lubella i Tymbark) związane z optymalizacją procesów produkcyjnych, zwłaszcza w obszarach wrażliwych na ciągłość zasilania, służące poprawie niezawodności systemów, a także przyczyniające się do zrównoważonego rozwoju przemysłu.

Bartosz Belter z Poznańskiego Centrum Superkomputerowo–Sieciowego w referacie Światłowody jako pasywne sensory i jak możemy wykorzystać technologię Distributed Acoustic Sensing (DAS) skupił się na zastosowaniach istniejącej infrastruktury światłowodowej jako sensorów przy wykorzystaniu technologii DAS, która otwiera nowe możliwości w zakresie monitorowania bezpieczeństwa w otoczeniu kabla światłowodowego. DAS oferuje monitoring w czasie rzeczywistym, a w połączeniu z algorytmami sztucznej inteligencji wykrywa różne zdarzenia, m.in. ruch obiektów, nieautoryzowany dostęp, próby ingerencji w infrastrukturę.

Również pracujący w Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym Tomasz Parkoła, autor referatu ChatBOT jako pomocnik w obsłudze systemów informatycznych, wskazywał, że ChatBOT-y mogą w trybie naturalnej dla użytkownika komunikacji wspierać jego działania w codziennej pracy. Rozwiązania te bazują na bezpiecznej i dostępnej w ramach prywatnej chmury technologii, pozwalają zatem zachować pełną kontrolę nad danymi, a tym samym zapewnić zgodność z wewnętrznymi politykami bezpieczeństwa.

Ostatni referat Autonomiczny system monitorowania trakcji kolejowej z wykorzystaniem sztucznej inteligencji został przygotowany przez Konrada Sosnowicza z Politechniki Warszawskiej. Autor przedstawił zastosowanie systemów bezzałogowych (dronów) i narzędzi sztucznej inteligencji do wsparcia procesów dotyczących inwentaryzacji trakcji kolejowej, w wyniku których tworzony jest raport z informacjami o aktualnych uszkodzeniach elementów trakcji lub potencjalnych zdarzeniach, jakie mogą się wydarzyć.

Po wygłoszeniu każdego referatu odbywała się ożywiona dyskusja i wymiana poglądów na temat zastosowań i możliwości szybkiego wykorzystania w praktyce rozwiązań AI, a także ryzyk związanych z bezpieczeństwem.

Po kolejnej przerwie został zorganizowany panel dyskusyjny Kierunki rozwoju nowych technologii AI kluczowych producentów dla rynku transportu szynowego – szanse i wyzwania. Moderatorem był Jacek Blady. Uczestnikami panelu byli: Marek Pawlik, zastępca dyrektora Instytutu Kolejnictwa, Krzysztof Pietkiewicz, Data & AI Sales w IBM, Dariusz Broda, Project Manager w Dell, Przemysław Kornatowski, kierownik zespołu ds. BSP w Instytucie Badawczym IDEAS, oraz Robert Pękal.

Uczestnicy panelu podkreślali znaczenie rozbudowy nowoczesnych centrów informatycznych w Polsce i wielkie wyzwania związane z zabezpieczeniem mocy energetycznych dla tych systemów (Robert Pękal), konieczność zmian ok. 70 aktów prawnych pod kątem zastosowania AI (Marek Pawlik), elastyczność podejścia, odwagę i determinację oraz tolerancję wobec błędów podczas wdrażania projektów, w których wykorzystywana jest AI (Krzysztof Pietkiewicz). Wiele uwagi poświęcono bezpieczeństwu systemów informatycznych wykorzystywanych w małych i dużych firmach (Robert Pękal), istniejącym zabezpieczeniom i możliwościom zabezpieczeń (Przemysław Kornatowski), płaszczyznom zastosowań na kolei (Marek Pawlik), zagrożeniom karami wynikającymi z AI Act (Dariusz Broda). Trzeba również pamiętać, że AI naśladuje człowieka i też jest omylna, może podpowiadać rozwiązania, ale to człowiek podejmuje ostateczne decyzje (Krzysztof Pietkiewicz). Jacek Blady podsumował panel, zwracając uwagę, że AI stwarza duże i ciągle rosnące możliwości w praktyce gospodarczej i w kolejnictwie, jednak wymaga kontroli.

W części otwartej dyskusji na zakończenie seminarium uczestnicy zwracali uwagę na kwestie etyczne stosowania AI (budowa modeli na bazie AI to korzystanie z danych dostępnych, nienależących do autora, czyli to nie jest w pełni jego dzieło) oraz powszechnie już znane błędne decyzje podejmowane na podstawie rozwiązań sugerowanych przez AI. Jednak na koniec podsumowano, że życie tworzy wiele okazji, gdzie można i należy proponować rozwiązania z wykorzystaniem AI. 

Zdania i opinie uczestników seminarium nie zawsze były zgodne, przede wszystkim w zakresie praktycznych zastosowań tych innowacyjnych, ale i związanych z dużym ryzykiem rozwiązań w dużych przedsiębiorstwach (prywatnych, samorządowych czy państwowych). Obawy budziły szczególnie kwestie odpowiedzialności za proponowane przez AI błędne rozwiązania.

W jednym uczestnicy byli całkowicie zgodni, a mianowicie, że takie spotkania należy kontynuować, aby szukać rozwiązań trudnych problemów, jak zagadnienia etyczne i nowe wyzwania stawiane przez rozwój technologii informatycznych, AI i rosnące zapotrzebowanie ze strony różnych gałęzi transportu, gospodarki i administracji Polski.

Zamykając obrady seminarium, Józefa Majerczak podziękowała prelegentom i uczestnikom za udział w seminarium, wymianę doświadczeń, zacieśnianie kontaktów personalnych podczas przerw i gorące dyskusje podczas obrad. Podobnie jak w roku poprzednim, złożyła również obietnicę stworzenia forum do dyskusji podczas kolejnego seminarium Technologie AI na Rynku Transportowym i innych konferencji organizowanych przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji RP Oddział w Krakowie.

www.sitk.org.pl