Od wielu lat w naszym kraju w zakresie budownictwa inżynieryjnego widać przede wszystkim dążenie do maksymalnego usprawnienia ruchu samochodowego przez budowę dróg ekspresowych i autostrad. W 2024 r. do użytku oddano 155 km nowych dróg. Oznacza to, że kierowcy mają do dyspozycji 5205,5 km dróg szybkiego ruchu, w tym 1884,6 km autostrad (stan na koniec 2024 r.). Wciąż trwają intensywne prace nad realizacją Programu Budowy 100 Obwodnic – w trakcie realizacji są 123 zadania powiązane z tym programem (niektóre projekty obwodnic zostały podzielone na kilka odcinków). W 2024 r. rozpoczęto postępowania przetargowe dla dwóch zadań, w ramach których zostanie zbudowanych 26 km drogi krajowej do pierwszej w Polsce elektrowni atomowej. Ogłoszono także przetargi dla 30 odcinków, których łączna długość to 300 km – to właśnie te zadania będą realizowane w najbliższych latach. Wśród nich znajduje się 14 kolejnych obwodnic (117 km). Wśród najdłuższych odcinków, na które zostały rozpisane przetargi, znalazły się m.in.: S6 Police – Goleniów (23,4 km), S11 Ostrzeszów Północ – Kępno Północ (17,5 km), DK22 obwodnica Starogardu Gdańskiego (16 km), DK25 Zbiersk – Kokanin (18 km). Warto dodać, że postępowania te nie dotyczą wyłącznie wykonania nowej nawierzchni czy wytyczenia nowego szlaku, to także ogrom pracy dla inżynierów zajmujących się projektowaniem i budową mostów oraz systemów odwadniających.
Wyzwaniem dla sektora budownictwa inżynieryjnego jest likwidacja skutków wrześniowej powodzi. Według szacunków, aby odbudować zniszczoną infrastrukturę, potrzebne będzie ponad 500 mln zł – inwestycje zostały wstępnie rozpisane na 532 zadania. Wśród nich przeważają jednak prace utrzymaniowe, w tym przegląd i oczyszczenie nawierzchni, udrożnienie rowów, przepustów, studzienek i kratek ściekowych. Do poważniejszych zadań należą naprawy skarp i nasypów, które zostały doszczętnie zniszczone przez masy napływającej wody. Istotnymi pracami z punktu widzenia infrastruktury są także odnowienie zniszczonych oznakowań i odbudowa chodników. Ze względu na to, że w wielu miejscach wciąż nie zostały one dostosowane do ruchu pieszych, bezpieczeństwo ich użytkowników jest zagrożone. Na koniec 2024 r. zrealizowano już ponad 300 tego typu zadań. Niektóre odbudowy i naprawy muszą jednak zostać rozłożone w czasie ze względu na duży stopień skomplikowania robót i koszty – obecnie zaplanowano 19 takich zadań.
Mówiąc o rozwoju polskiej infrastruktury w 2024 r., nie sposób nie wspomnieć o budowie pierwszej w Polsce elektrowni atomowej. Przypomnijmy – ma ona powstać nad morzem, w gminie Choczewo. Pod jej budowę wycięto już fragmenty lasu, po czym teren wyrównano i przygotowano do prac geologicznych. Szacuje się, że infrastruktura niezbędna do obsługi elektrowni zostanie wykonana do 2028 r., natomiast pierwszy reaktor o mocy do 3750 MWe zostanie uruchomiony w 2035 r. Elektrownia ma zostać wybudowana w amerykańskiej technologii AP1000, z reaktorem wodnym ciśnieniowym. W takim przypadku moderatorem, który zmniejsza prędkość neutronów (wykazano, że powolniejsze neutrony wydajniej generują rozszczepianie jąder atomowych), jest zwykła woda, która jest także chłodziwem. Na łamach „NBI” będziemy systematycznie śledzić postępy prac nad elektrownią w Choczewie.
Oddanie do użytku odcinka S3 pomiędzy węzłami Bolków – Kamienna Góra Północ
W województwie dolnośląskim w 2024 r. oddano do użytku długo oczekiwaną przez kierowców inwestycję – odcinek dwupasmowej drogi S3 pomiędzy Bolkowem a Kamienną Górą. Jednym z najciekawszych elementów inwestycji była budowa dwóch tuneli – jeden z nich liczy 2,3 km, co czyni go najdłuższym w kraju tunelem wydrążonym w skale. Został wykonany metodą NATM, która zakłada wykorzystanie górotworu jako konstrukcji nośnej tunelu. Oddany odcinek drogi S3 ma ok. 15,3 km.

Z Siedlec do Warszawy autostradą
W minionym roku otwarto kolejny odcinek autostrady A2 – od obwodnicy Mińska Mazowieckiego do węzła Siedlce Zachód.
Kierowcy mogą korzystać z 37 km nowo wybudowanej autostrady. Inwestycja jest częścią większej całości, w niedalekiej przyszłości planowane jest oddanie autostrady A2 aż do granicy z Białorusią. Już teraz trwają prace nad łącznie 65 km drogi pomiędzy Siedlcami a Białą Podlaską. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem wszystkie cztery odcinki A2, zostaną oddane do końca 2025 r.

Powódź 2024 – wyzwania
Tragiczne wydarzenia z połowy września 2024 r. spowodowały duże zniszczenia w zakresie infrastruktury drogowej i mostowej. Szacuje się, że dokładna odbudowa i przywrócenie infrastruktury do stanu sprzed powodzi potrwa jeszcze długo. Niektóre ciągi komunikacyjne nie mogły jednak czekać, dlatego zdecydowano się na rozwiązania tymczasowe. Takim obiektem jest przeprawa mostowa w Głuchołazach, udostępniona już pod koniec października. Niestety odcinek drogi DK45 w Krapkowicach wymaga kompleksowej przebudowy, dlatego kierowcy będą musieli się uzbroić w cierpliwość.

Obwodnica Łomży częściowo oddana do użytku
Od końca września kierowcy mogą korzystać z jednego pasa obwodnicy Łomży. Oznacza to, że droga S61 od Ostrowi Mazowieckiej do granicy państwa w Budzisku jest w całości przejezdna. Oddanie do użytku części obwodnicy miało kluczowe znaczenie dla mieszkańców Łomży, którzy na czas budowy musieli mierzyć się z dużymi trudnościami powodowanymi przez przekierowanie ruchu tranzytowego na ciągi komunikacyjne prowadzące przez centrum miasta. Obecnie oddany jednopasmowy odcinek od węzła Łomża Zachód do węzła Kolno ma długość 12,9 km, z czego 1,2 km to estakada nad doliną Narwi. Omawiany fragment drogi jest elementem większej inwestycji – Via Baltica, której zadaniem jest usprawnienie przejazdu z Warszawy do granicy z Litwą w Budzisku.

Intensywne prace na Obwodnicy Metropolii Trójmiejskiej
Obwodnica Metropolii Trójmiejskiej jest niezwykle istotna z punktu widzenia coraz gęściej zaludnionych południowych przedmieść Gdańska. Obecnie trwają prace przy budowie dwóch odcinków, realizowanych równolegle: Chwaszczyno – Żukowo, Żukowo – węzeł Gdańsk Południe. Sama obwodnica Żukowa liczy 6 km, natomiast całość inwestycji 32 km dwupasmowej drogi ekspresowej. Inwestycja ma także na celu zwiększenie bezpieczeństwa kierowców – zlikwiduje znaczne zatory i wąskie gardła, a także ograniczy dojazdy do posesji bezpośrednio z drogi przelotowej. Obwodnica zostanie oddana do użytku w 2025 r.

Nowe połączenia kolejowe w województwie łódzkim
Rok 2024 był dobry dla kolei w województwie łódzkim. Dzięki inwestycjom, które miały na celu modernizację taboru, a także budowę nowych, komfortowych stacji kolejowych, przywrócono połączenie z Łodzi do Częstochowy przez Zduńską Wolę. Co więcej, w 2024 r. nabrały tempa prace nad przywróceniem połączeń kolejowych do Bełchatowa i Wielunia. Bełchatów to miasto liczące ponad 50 tys. mieszkańców, tymczasem do najbliższego dworca, skąd odbywa się ruch pociągów na większości kierunków (mowa o Piotrkowie Trybunalskim), mieszkańcy muszą pokonywać odległość 30 km. Mieszkańcy 20-tysięcznego Wielunia, aby skorzystać z połączeń kolejowych, muszą przebyć ok. 40 km do Kluczborka lub Sieradza.

Rozpoczęcie największej od lat inwestycji kolejowej na Śląsku
W 2024 r. rozpoczęto jedną z największych od lat inwestycję kolejową na Śląsku, wartą ponad 5 mld zł, na odcinku Katowice Szopienice Południowe – Katowice – Katowice Piotrowice, a także Zabrze – Zebrzydowice. Głównym celem inwestycji jest dobudowa nowych torów i rozdzielenie ruchu dalekobieżnego i regionalnego. W konsekwencji umożliwi to zwiększenie częstotliwości kursowania pociągów oraz podniesienie parametrów prędkości. Prace budowlane dotyczą nie tylko nowej nawierzchni i torowiska, ale także budowy wiaduktów i przystanków. Dzięki takim pracom w tym jednym z najgęściej zaludnionych regionów w kraju wzrośnie atrakcyjność kolei.

Tunel na trasie Jelenia Góra – Wrocław gotowy
2024 r. upłynął pod znakiem nowych inwestycji kolejowych w województwie dolnośląskim. Przede wszystkim zakończono przebudowę 300-metrowego tunelu na bardzo popularnej trasie Wrocław – Jelenia Góra. Celem inwestycji było przystosowanie tunelu do dwukierunkowego ruchu pociągów, co poprawiło przepustowość i skróciło czas przejazdu pomiędzy tymi miastami. Aby zminimalizować ingerencję w rozkład jazdy, zastosowano technologię tunel w tunelu, która polega na jednoczesnym skuwaniu materiału skalnego, co umożliwia poszerzenie tunelu do wymaganych rozmiarów, i natryskiwaniu betonu. Maszyny wykorzystywane w tego typu robotach są obudowane specjalną osłoną, dzięki czemu nie ma konieczności osłaniania torów kolejowych znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie inwestycji.

Lepszy dostęp kolejowy do Portu Gdynia
Jedną z bardziej znaczących inwestycji kolejowych w Polsce w 2024 r. było ukończenie prac ułatwiających dostęp kolejowy do Portu Gdynia. Celem przedsięwzięcia było umożliwienie kursowania większej liczby pociągów w krótszym czasie, co pozwoliło zoptymalizować ilość transportowanych towarów. Inwestycja ma także znaczenie ekologiczne – większa masa towarów, które można przetransportować koleją, to mniej samochodów ciężarowych na drodze. Wpływa to bezpośrednio na komfort podróży po naszym kraju, a także zwiększa bezpieczeństwo. Obecnie dzięki inwestycji port w Gdyni może przyjąć pociągi mierzące nawet 750 m (przed rozpoczęciem prac było to 500 m), których nacisk na oś wynosi 22,5 t. Takie pociągi mogą przewieźć najwięcej towaru. Inwestycja wygląda naprawdę imponująco, jeśli wziąć pod uwagę liczby: wykonano 115 km nowego torowiska, 359 rozjazdów, a także dwa nowe wiadukty o długości 640 m i 170 m.

Nowe oblicze stacji Warszawa Zachodnia
Na 2024 r. zaplanowano zakończenie długo wyczekiwanego remontu peronów na stacji Warszawa Zachodnia. Stacja, przez lata zaniedbana, robiła dość ponure wrażenie na podróżnych zmierzających do Warszawy. Pod koniec ub.r. trwały ostatnie prace związane z przebudową dziewięciu peronów – wszystkie są zadaszone, dostępna jest także kładka z windami. Obecnie trwają intensywne prace nad przebudową przejścia podziemnego. Zwieńczeniem projektu będzie wygodny punkt przesiadkowy do tramwajów. Ten etap planowany jest już na połowę 2025 r. Warto wiedzieć, że kilkaset metrów nowej linii tramwajowej zostanie poprowadzonych w tunelu – będzie to pierwsze tego typu rozwiązanie w stolicy. Co ciekawe, integralną częścią dworca Warszawa Zachodnia ma być galeria handlowa. Przykłady innych miast pokazują jednak, że wynajęcie powierzchni w takich obiektach nastręcza pewnych trudności.

Otwarcie dwóch nowych mostów między Otwockiem a Józefowem
Mieszkańcy południowo-wschodnich przedmieść Warszawy w 2024 r. doczekali się znacznego usprawnienia komunikacyjnego, jakim jest otwarcie dwóch nowoczesnych mostów w Otwocku. Prace w ciągu drogi wojewódzkiej nr 801 trwały osiem miesięcy. Starsze obiekty rozebrano, a na ich miejscu powstały nowoczesne obiekty, spełniające najnowsze standardy bezpieczeństwa i funkcjonalności. Inwestycja ta jest częścią większych planów na najbliższe lata, które mają na celu usprawnienie ruchu pomiędzy południowo-wschodnimi okolicami Warszawy a samą stolicą. Poprawienie warunków transportu ma przyczynić się do rozwoju gospodarczego regionu.

Wiadukt w ciągu ul. Puckiej w Gdyni oddany do użytku
W Gdyni otwarto nowy wiadukt drogowy o długości 185 m w ciągu ul. Puckiej, zastępujący dwa przejazdy kolejowo-drogowe. Obiekt umożliwia bezkolizyjny przejazd samochodów nad torowiskiem, którym transportowane są m.in. towary do portu w Gdyni. Posiada on dwa pasy ruchu, chodnik, oświetlenie i ścieżkę rowerową. Oprócz zwiększenia bezpieczeństwa celem inwestycji było poprawienie komunikacji na linii centrum Gdyni – obwodnica Trójmiasta.

Nowy etap budowy tunelu kolejowego w Łodzi
W 2024 r. wznowiono prace nad kolejowym tunelem średnicowym w Łodzi. W listopadzie tarcza TBM Faustyna zakończyła drążenie czwartego jednotorowego tunelu pomiędzy Łodzią Koziny a Łodzią Kaliską na trasie łączącej Łódź Fabryczną z Łodzią Kaliską i Łodzią Żabieniec. Druga, większa tarcza TBM Katarzyna, ma wykonać tunel w kierunku Łodzi Fabrycznej. Zgodnie z obecnym harmonogramem zakończenie budowy przewidziano na czerwiec 2026 r., a uruchomienie ruchu pociągów planowane jest na grudzień tego samego roku. Jednak wiceminister infrastruktury Piotr Malepszak podczas październikowej konferencji w Łodzi zaznaczył, że należy liczyć się z możliwością przesunięcia tego terminu na 2027 r.

Rozbudowa drogi wodnej na Zalewie Wiślanym
Kontynuowane były prace nad rozbudową drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską. W celu wsparcia rozwoju portu w Elblągu zdecydowano o pogłębieniu końcowego odcinka toru wodnego. Dzięki współpracy z samorządem Elbląga możliwe stało się rozpoczęcie prac obejmujących ostatnie 900 m toru wodnego prowadzącego do portu. Na realizację tego etapu przeznaczono 33 mln zł.

Nowy terminal kontenerowy w Świnoujściu
Trwają przygotowania do budowy głębokowodnego terminala kontenerowego w Świnoujściu. Obecnie inwestycja znajduje się w fazie prac przygotowawczych, a zakończenie budowy przewiduje się w roku 2028. Równocześnie rozpoczęto realizację nowego toru podejściowego, którego ukończenie planowane jest na 2029 r., co zapewni lepszy dostęp do terminala.
Rekordowe nakłady na infrastrukturę w 2025 r.
Resort infrastruktury zapowiedział rekordowy budżet inwestycyjny na rok 2025. Wydatki na drogi i kolej mają wzrosnąć do 16,5 mld zł, co oznacza wzrost o 3,6 mld zł w porównaniu z 2024 r. Dodatkowo na utrzymanie dróg krajowych przewidziano 6,5 mld zł, czyli o 1 mld zł więcej niż rok wcześniej.

Przetargi PKP PLK
W 2025 r. celem minimalnym jest uruchomienie przetargów o wartości 15 mld zł, a w zależności od tempa uzyskiwania niezbędnych decyzji administracyjnych kwota ta może wzrosnąć do 20 mld zł. Dla porównania w 2024 r. wartość ogłoszonych przetargów wyniosła blisko 19 mld zł.
Już w styczniu 2025 r. PKP PLK zamierzają ogłosić największy w swojej historii przetarg o wartości 6 mld zł na modernizację odcinka Białystok – Ełk, będącego częścią projektu Rail Baltica. W kolejnych miesiącach pierwszego kwartału planowane są przetargi dotyczące odcinka Podłęże – Piekiełko o wartości 2,3 mld zł, odcinka Tymbark – Limanowa za 1,3 mld zł oraz modernizacji odcinka Skierniewice – Czachówek Wschodni za 1,4 mld zł.
W drugim kwartale 2025 r. ma zostać ogłoszony przetarg na budowę stacji Biała Rawska, którego wartość szacuje się na 130 mln zł. W trzecim kwartale przewidziane są przetargi na odcinki Wierzchucin – Lipowa Tucholska (1,3 mld zł), Maksymilianowo – Wierzchucin (1,2 mld zł), Lębork – Łeba i Łeba – elektrownia jądrowa – Choczewo (1,2 mld zł) oraz Gdańsk Osowa – Gdynia Główna (1,2 mld zł). Natomiast w czwartym kwartale planowane są przetargi na modernizację stacji Warszawa Wschodnia (3,3 mld zł), odcinka Lipowa Tucholska – Kościerzyna (1,3 mld zł) oraz odcinka Czarnków – Rogoźno – Wągrowiec (400 mln zł).
Inwestycje w gospodarkę morską
Na rozwój infrastruktury związanej z gospodarką morską w budżecie na rok 2025 zabezpieczono ponad 2 mld zł. Kluczowe projekty to budowa infrastruktury dla portu kontenerowego w Świnoujściu oraz falochronu w Gdańsku dla terminala FSRU, który powstanie w południowej części Zatoki Gdańskiej, w pobliżu terminala kontenerowego Baltic Hub, ok. 3 km od brzegu. Stacjonarna jednostka regazyfikująca (floating storage regasification unit) przetwarzać będzie gaz LNG odbierany z metanowców na gaz przesyłany do krajowej sieci gazowej przez podmorski gazociąg. Uruchomienie terminala zaplanowano na 2028 r.
Podsumowanie
Rok 2024 w branży budowlanej w Polsce można podsumować jako czas dynamicznych wzrostów, szacuje się, że na same inwestycje drogowe wydano najwięcej pieniędzy w ciągu ostatnich siedmiu lat. W porównaniu z 2023 r. wydatki inwestycyjne wzrosły o 10%. Wydawać by się mogło, że wciąż trwający konflikt w Ukrainie, niestabilna sytuacja polityczna na Bliskim Wschodzie i dynamiczna sytuacja polityczna w USA mogły zachwiać polskim rynkiem inwestycji inżynieryjnych, jednak jak dotąd nic na to nie wskazuje. Na sytuację wpłynął zapewne również system umów waloryzacyjnych. Konieczność wprowadzenia aneksów do umów wynikała w dużej mierze z inflacji oraz agresji rosyjskiej na Ukrainę. W konsekwencji wzrosły ceny nie tylko robocizny, ale także dokumentacji projektowej.
O dynamice wzrostu sektora budownictwa infrastrukturalnego decyduje również rozsądne wykorzystywanie środków unijnych i odblokowanie funduszy z KPO. W latach 2021–2027 przewidziano ok. 18 mld zł dla głównego beneficjanta unijnych dofinansowań na infrastrukturę, czyli GDDKiA. Z samego KPO na polską infrastrukturę przeznaczono ostatnio ok. 700 mln zł.
To, co jest widoczne w tendencjach na rynku infrastruktury w Polsce, to rozwój kolei. Dzięki środkom europejskim z programu Łącząc Europę PLK będą mogły w najbliższych latach realizować zadania związane z rozbudową Via Baltica (odcinek Białystok – Knyszyn) czy na odcinku Czachówek Wschodni – Pilawa. Kwota ponad 360 mln zł zostanie wykorzystana m.in. na budowę bezkolizyjnych skrzyżowań, modernizację torów (w tym budowę nowych) oraz odnowienie istniejących przystanków. Można się spodziewać, że tego typu inwestycje będą w nadchodzących latach coraz bardziej pożądane ze względu na fakt, że kolej jest najbardziej ekologicznym środkiem transportu, a i sami pasażerowie coraz częściej wybierają kolej.
Patrząc w przyszłość, polski rynek budowlany stoi przed kolejnymi wyzwaniami, ale i szansami. Rosnąca liczba inwestycji w odnawialne źródła energii oraz cyfryzacja procesów budowlanych mogą stać się siłą napędową dalszego rozwoju branży.