Trzeba chronić polski przemysł cementowy i wzmocnić go, aby był konkurencyjny

Strategiczny sektor cementowy

Jak podkreślił wiceminister Michał Jaros, sektor cementowy ma strategiczne znaczenie zarówno dla gospodarki Unii Europejskiej, jak i dla gospodarek lokalnych. „Rząd zdaje sobie sprawę, że głównym wyzwaniem stojącym przed przemysłem cementowym jest utrzymanie konkurencyjności przy jednoczesnej realizacji ambitnych celów klimatycznych” – mówił.

W ciągu czterech lat branża cementowa zwiększyła wpływy do sektora finansów publicznych o 71% i przyczyniła się do zwiększenia zatrudnienia o prawie 2 tys. osób. Takie wnioski płyną z raportu EY Polska, który zaprezentował Piotr Dybka. W 2021 r. sektor cementowy wygenerował w Polsce 5,1 mld zł wartości dodanej – o 34% więcej niż w 2018 r. 

Według danych GUS-u w 2023 r. branża cementowa w Polsce sprzedała 16,61 mln t cementu (spadek o 11,9% r/r) i była trzecim producentem cementu w Europie. Instytut Prognoz i Analiz Gospodarczych szacuje, że sprzedaż w 2024 r. powinna być wyższa o 3% r/r i wynieść 17,1 mln t.
Na koniec listopada 2024 r. wyprodukowano 16,546 mln t cementu (wzrost o 5,6% r/r). W związku z tym o wyniku rocznym zdecydują dane z grudnia 2024 r., które GUS opublikuje pod koniec stycznia 2025 r.

Na wielkość produkcji cementu w 2024 r. wpływ miała przede wszystkim słaba koniunktura w budownictwie oraz znaczący wzrost importu cementu z Ukrainy. Według Krzysztofa Kieresa, przewodniczącego SPC, 2024 r. był trudny dla branży cementowej, ponieważ był to okres wyczerpania środków z Krajowego Planu Odbudowy i UE. Kończono pewne inwestycje, nie rozpoczynano nowych. Gospodarka słabiej się rozwijała, a w ślad za nią przemysł cementowy. „To był taki okres na przeczekanie, ale dało się wyczuć lekki powiew optymizmu w stosunku do trudnego 2023 r. Ten powiew odczytujemy jako zapowiedź lepszego rozwoju zarówno gospodarki, jak i samorządów, które otrzymają środki z KPO. Inwestycje są opracowane, czekają tylko na finansowanie. Dlatego w 2025 r. spodziewamy się kolejnego wzrostu – o ok. 5% r/r, co sprawi, że być może przekroczymy barierę 18 mln t wyprodukowanego cementu” – zapowiedział Krzysztof Kieres.

Zagrożenie ze wschodu

„Nie ma budownictwa bez cementu” – mówił Andrzej Reclik, członek zarządu SPC i prezes zarządu Heidelberg Materials Polska, podkreślając wartość dodaną obu tych sektorów, która przekracza 300 mld zł. Zaznaczył, że branża cementowa powinna być traktowana jako strategiczna: „Przed naszą gospodarką stoi ogromne wyzwanie związane z transformacją energetyczną, w tym budową elektrowni atomowej. Rosną także wydatki na zbrojenia, co wiąże się z kolejnymi nakładami inwestycyjnymi”.

Ogromnym wyzwaniem są ceny energii, które w Polsce należą do najwyższych w UE. Równocześnie import cementu spoza Wspólnoty powoduje zachwianie konkurencji i jest sprzeczny z ideą Zielonego Ładu.

„Jako sektor cementowy mierzymy się z lawinowo rosnącym importem spoza UE, w tym z Ukrainy – skomentował Krzysztof Kieres. – Bilans 2024 r. to 652 tys. t cementu z Ukrainy, a prognozy na 2025 r. mówią o ponad 1 mln t, co odpowiada produkcji średniej wielkości cementowni w Polsce. Zagrożeniem jest także import klinkieru i cementu statkami z Turcji, Egiptu, Maroka, co wiąże się ze śladem węglowym większym o 15–25%”. Przewodniczący SPC dodał, że konkurencja musi się odbywać na porównywalnych zasadach. Na forum krajowym i UE branża postuluje ograniczenie importu cementu z Ukrainy. Jest to możliwe na poziomie umowy handlowej z Ukrainą lub na poziomie krajowym przez wprowadzenie kontyngentów ilościowych.

Silna cementownia to silna gmina 

Łukasz Gryń,wójtgminy Nowiny, na terenie której działa cementownia, mówił o znaczeniu zakładu dla lokalnej gospodarki. Jest ona największym płatnikiem podatku w gminie, a firmy kooperujące z nią to ok. 1200 miejsc pracy. Jednak sektor musi się mierzyć z szeregiem obciążeń, takich jak regulacje klimatyczne oraz nieuczciwa konkurencja spoza UE – ze wschodu.

„Silna cementownia to silna gmina” – dodał Piotr Ślęzak, burmistrz miasta i gminy Ożarów, wskazując trzy główne obszary wpływu cementowni na funkcjonowanie samorządu: zapewnianie miejsc pracy, zasilanie budżetu gminy oraz wsparcie w działaniach kulturalnych i sportowych.

Raport EY Polska Wpływ przemysłu cementowego na gospodarkę Polski

Raport powstał na zlecenie SPC. To już drugie tego typu opracowanie. Pierwszy raport dotyczący wpływu branży cementowej na gospodarkę został zaprezentowany w październiku 2020 r. Z uwagi na przestrzeganie w SPC wysokich standardów polityki compliance w pierwszym raporcie EY przedstawił wyniki i oddziaływanie branży cementowej na podstawie danych z 2017 r., a w raporcie prezentowanym obecnie – z 2021 r.

Rosną wpływy do budżetu państwa 

Raport pokazuje przekrojowy obraz przemysłu cementowego w Polsce, jego znaczenie i wkład w tworzenie PKB, efekty pośrednie i indukowane w gospodarce narodowej, jak również wpływ poszczególnych zakładów na społeczności lokalne.

Jak czytamy, w wyniku działalności operacyjnej branża cementowa wygenerowała w 2021 r. ok. 3,2 mld zł wpływów do budżetu sektora finansów publicznych oraz wspierała ok. 23,8 tys. miejsc pracy. Z porównania z danymi z poprzedniego raportu wynika, że w ciągu czterech lat dochody sektora finansów publicznych z tytułu działalności operacyjnej branży wzrosły aż o 71%.

Cement dla budownictwa

W 2021 r. branża cementowa wygenerowała w Polsce 5,1 mld zł wartości dodanej – o 34% więcej niż w 2018 r. Produkując podstawowy materiał budowlany, branża cementowa wywiera ogromny wpływ na całe budownictwo i gospodarkę. W 2023 r. budownictwo odpowiadało za ok. 397,8 mld zł wartości dodanej (o 61% więcej niż w 2018 r.) oraz wspierało ok. 2,8 mln miejsc pracy (o 31% więcej niż w 2018 r.).

Najwyższe wartości dodane w regionach 

Współczesne cementownie nie są już zwykłymi fabrykami cementu. Ich wizerunek zaczął się zmieniać wraz z prywatyzacją w połowie lat 90. XX w. Nowi właściciele, reprezentujący międzynarodowe koncerny, wnieśli nie tylko kapitał, ale także nowoczesny styl zarządzania i innowacyjne rozwiązania technologiczne. Obecnie za sprawą inwestycji w ciągu trzech ostatnich dekad, których wartość przekroczyła kilkanaście mld zł, przemysł cementowy w Polsce należy do najnowocześniejszych w Europie.

Nowoczesny przemysł cementowy jest prawdziwym dobrodziejstwem dla gmin i ich mieszkańców. Dla wielu samorządów to największy płatnik podatków, z których gminy mogą realizować zadania własne, ubiegać się o środki unijne, finansować i przeprowadzać inwestycje oczekiwane przez mieszkańców.

Najwyższe wartości dodane branża cementowa przynosi w regionach, gdzie zlokalizowane są zakłady, czyli w województwach świętokrzyskim (1,2 mld zł), opolskim (748 mln zł), śląskim (667 mln zł), kujawsko-pomorskim (463 mln zł) i łódzkim (461 mln zł). W województwie świętokrzyskim działają trzy cementownie, które odpowiadają za 35% krajowej produkcji.

Branża cementowa ma także kluczowy wpływ na lokalne rynki pracy. W ciągu czterech lat w przemyśle cementowym przybyły bezpośrednio 353 miejsca pracy, a pośrednio – w ramach łańcucha dostaw – prawie 2 tysiące.

Raport EY Polska Wpływ branży cementowej na gospodarkę Polski: www.polskicement.pl/aktualnosci/raport-ey-polska-rosnie-znaczenie-branzy-cementowej-dla-budownictwa-gospodarki-i-budzetu-panstwa

SPC – przeczytaj więcej